Πως χορεύεται

ο

ζεϊμπέκικος (2)

Ξέρω ότι τα μακροσκελή κείμενα δε διαβάζονται. Kάποια όμως πράγματα χρειάζονται περισσότερο από πέντε λέξεις ενός τηλεγραφικού μηνύματος...

Είμαι μεγαλωμένος και διαπλασμένος, δυστυχώς, μέσα στη δεκαετία του ΄50.

σ΄αυτή τη δεκαετία τέλειωνε μιά Ελλάδα κι ξεκινούσε μιά νέα. Μιά τελείως νέα. Μιά Ελλάδα που παραδόθηκε στη Δύση και στο δυτικό τρόπο ζωής. Που ήθελε να ξεχάσει τις πληγές της, που ξεφορτώθηκε τα παλιά της έπιπλα (επειδή μιλούσαν και θύμιζαν) και τα αντικατέστησε με φρικαλέους καπλαμάδες.

Η φτώχεια έχει για μένα μιά πολύ σχετική έννοια. Μέσα στη φτώχεια υπάρχει πίεση, γκρίνια, το ένα, το άλλο. Η φτώχεια όμως θυμίζει στον άνθρωπο πως έχει ανάγκη το διπλανό του κι έτζι, η κοινή μοίρα των φτωχών τους κάνει να διατηρούν ένα είδος αλληλεγγύης (σχετικό κι αυτό, αλλά...).

Το να είσαι φτωχός και να ξέρεις ότι η κατάστασή σου δε μπορεί ν΄αλλάξει αλλά μόνο, ίσως, να καλυτερέψει, δημιουργεί μιά πίκρα αλλά κι ένα είδος γαλήνης.

Απ΄τη στιγμή που το άτομο συνειδητοποιεί πως, αν κάνει την τάδε λοβιτούρα, ή τη δείνα μανούβρα μπορεί να γίνει και εκατομμυριούχος, εκεί αρχίζει το μπέρδεμα του νου.

Σίγουρα συμφωνείτε μαζί μου ότι ζούμε (στον ευρύτερα ανεπτυγμένο βιομηχανικά κόσμο) με μιά άνεση που υπερβαίνει τις δυνατότητες που αντέχει ο πλανήτης μας. Πετύχαμε αυτό το στάνταρντ καταστρέφοντας και συνεχίζουμε ακάθεκτοι.

Ο Χριστιανισμός και ο Καθολικισμός, αλλά και η παγκόσμια παραδοσιακή Αριστερά, συμμετείχαν σ΄αυτό το χορό της καταστροφής, πιπιλίζοντας την έννοια της συνεχούς ανάπττυξης.

Ας πάμε στον ζείμπέκικο

Κάποιος βλαξ έγραφε το 1954 στο κύριο άρθρο του περιοδικού της "Αστυνομικής Επιθεώρησης" για τον ζεϊμπέκικο.

Κάνω μιά μικρή επιλογή

"... Είναι γνωστόν ότι οι λαϊκοί χοροί όλων των λαών, μη εξαιρουμένων ουδέ των χορών των ανθρωποφάγων, αποδίδουν με τα βήματα, τας χειρονομίας και τα κινήσεις γενικώς των χορευτών, τα διάφορα συναισθήματα και την ψυχικήν διάθεσιν των λαών, όπως π΄χ. το πολεμικόν μένος, των ιδίων ή των προγόνων των, τον ερωτισμόν των, τας αγροτικάς ή άλλας ασχολίας των (θερισμόν, τρυγητόν, ψάρεμμα-τράτα -) την χαράν, την λύπην, τον ενθουσιασμόν των κλπ. κλπ.

Και οι ρεμπέτικοι χοροί, μη εκφεύγοντες του γενικού αυτού κανόνος, αποδίδουν εν πολλοίς με τα βήματα, τας χειρονομίας και τους στροβιλισμούς του σώματος, τα έργα των ...διαρρηκτών και των δολοφόνων, και τα καννιβαλιστικάς των διαθέσεις. Με άλλους λόγους τα πλέον χυδαία ένστικτα.

Οι χορευταί των Ελληνικών χορών (νέας και Παλαιάς Ελλάδος, Κρήτης, νήσων) έχουν το σώμα ευθυτενές, την κεφαλήν υψηλά, όπως είναι υψηλόν και το φρόνημα του λαού, και έχουν παράστασιν γεμάτην λεβεντιά και χάριν, που αντικατοπτρίζει την ψυχικήν ευγένειαν και δύναμιν και τας μεγάλας αρετάς των Ελλήνων.

Οι χορευταί των ρεμπέτικων χορών, ουδέποτε έχουν υψηλά την κεφαλήν. Την έχουν κεκλιμένην προς τα κάτω, δείγμα της υπούλου ψυχικής διαθέσεως των κακοποιών.

Το σώμα των επίσης είναι κυρτόν, δείγμα των χυδαίων των διαθέσεων, και του σαρκικού των ερωτισμού. Δεν έχουν λεβεντιά. Δεν έχουν καμάρι. Και όταν στροβιλίζουν το σώμα και σπαθίζουν με τας χείρας των τον αέρα, μιμούντι τις κινήσεις των κακοποιών, που με την αμφίστομον μάχαιρα πολιορκούν το θύμα των διά να το κατακρεουργήσουν.

   Άλλαι κινήσεις αυτών υποδηλούν την ψυχικήν εξέγερσιν των φυλακισμένων που ζητούν να σπάσουν "της φυλακής τα σίδερα" δια να αποδράσουν και επανέλθουν εις την ελευθέραν ζωήν.

   Δεν εννοούμεν βεβαίως ότι οι χορεύοντες τους χορούς αυτούς είναι κακοποιοί. Εννοούμεν και διασαφηνίζομεν, προς άρσιν τυχόν πάσης παρεξηγήσεως, ότι οι χοροί αυτοί έχουν αυτήν την σημασίαν. Και εφ΄όσον δυστυχώς, επεκράτησαν ως μόδα παρέσυρον τους αφελείς νέους και τας νέας και τείνουν να τους κατακτήσουν ολοκληρωτικώς..."

Δεν ήμουν ποτέ φανατικός. Μπορώ να καταλάβω το εθνικό μένος αυτού του βλάκα, γιατί κρύβει από πίσω του πολλά άλλα που δε τα ήξερε ο ίδιος.
Οι εποχές του περήφανου ανθρώπου της υπαίθρου έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Το 2050, 75-80% της ανθρωπότητας θα μένει σε ΜΕΓΑ-πόλεις.


Ο ζεϊμπέκικος, όπως εξελίχτηκε στην Ελλάδα, έχει πολύ βαθύτερο νόημα από γυμναστικές επιδείξεις λεβεντιάς και περηφάνειας για κάτι που νομίζουμε πως είμαστε, ενώ δεν είμαστε...

Η στάση ενός χορευτή που διπλώνει το σώμα του και κοιτάζει τη γη δημιουργεί ένα υποσυνείδητο φόβο. Θυμίζει ήττα, υποταγή, θάνατο. Η σκυφτή στάση του ζεϊμπέκικου είναι κάτι ιδιαίτερα παράξενο για κείνον που δε καταλαβαίνει το χορό, αλλά και το τι συμβαίνει στη ζωή με τους ανθρώπους.

Θυμίζω ακόμα ότι στον κόσμο του Ομήρου, το λύσιμο των γονάτων προξενούσε πανικό στους άνδρες.

Ο μπεχλιβάνης παλαιστής των δρόμων Σαμψών μου έλεγε κάποτε πως ο παππούς του που έκανε κατορθώματα στη Μικρασία, είχε βάλει και του ράψαν δυό στρογγυλά καθρεφτάκια στα γόνατα για να δείχνει ότι ποτέ δε τον είχαν γονατίσει.

Φανταστείτε τι θα σκεφτόταν αυτός που έγραφε στην "Αστυνομική Επιθεώρηση" αν έβλεπε και ένα αυτοτραυματισμό στη διάρκεια ενός ζεϊμπέκικου...