Αχ, αυτές οι τσιγγάνες...
Με την ευκαιρία του ξεσπαθώματος της εκπροσώπου του Λουξεμβούργου Viviane Reding
που τα έσουρε κανονικά μέσα στο κοινοβούλιο της Κοινής Αγοράς, στην πολιτική της Γαλλίας απέναντι στους τσιγγάνους, ενα μικρό ψάξιμο στις ηλεκτρικές εκκενώσεις της τσιγγάνας γυναίκας μέσα στο Ρεμπέτικο.
Μέσα στο διαρκές ψάξιμο νέων θεμάτων (που ουσιαστικά ξεκίνησε με την επικράτηση του πειραιώτικου Ρεμπέτικου και συνέχισε επιταχυνόμενη), πιάστηκε το θέμα της τσιγγάνας γυναίκας. Το Μικρασιάτικο την είχε κι αυτό θίξει σε κάποια ελάχιστα τραγούδια.
Ακούστε όμως πρώτα τη "Μοίρα" (1934), ένα συρτό στα τρία, του Μικρασιάτη ικανότατου συνθέτη Μανώλη Χρυσαφάκη. Προσέξτε το κέφι και το μπρίο της ξεκούραστης Ρίτας Αμπατζή, 21 χρονώ εκείνη τη μέρα...
Μανώλης Χρυσαφάκης
Χοντρικά μπορούμε να πούμε ότι η μορφή της τσιγγάνας στο Ρεμπέτικο είναι τυλιγμένη σ΄ένα αισθησιασμό, γοητεία, μάτια πλάνα, αίμα που βράζει στις φλέβες τους κτρ. Αναμενόμενη στάση από τους άντρες στιχουργούς. Όλ΄αυτά βέβαια στο επίπεδο της φαντασίωσης, γιατί οι τσιγγάνες αφενός ελέγχονται πάντα απ΄τους δικούς τους, αφετέρου γιατί σπάνιες είναι οι περιπτώσεις που αφήνουν το κόσμο τους για να ενωθούν με τον "άλλον"...
Γενικά, ειδώνονται σαν ηφαίστεια που ξυπνάν τον αχαλίνωτο πόθο. Επικίνδυνες όμως, δεν ελέγχονται γαρ...
Ακούστε τώρα τον, σχεδόν πάντα, μαστουρωμένο στις φωνοληψίες της εποχής, Γιώργο Μπάτη που ήταν πάντα στον κόσμο του, και καλά έκανε.
Υπάρχει όμως και μιά άλλη πλευρά στο θέμα. Η λέξη τσιγγάνα χρησιμοποιείται και για τις "κανονικές" γυναίκες. Είτε με την ιδιότητα της επικίνδυνης, είτε καθαρά υποτιμητικά.
Ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο άνθρωπος που, σύμφωνα με τα λόγια του, "ύμνησε" τη γυναίκα (εντάξει, ας μην είμαστε άδικοι, έκανε κι αυτό), είναι αυτός που κρατάει τα πρωτεία.
Για το παρακάτω τραγούδι "Τι την θέλεις την τσιγγάνα" , λέγεται πως αναφέρεται σε μια γυναίκα από τα Σαράγια των Τρικκάλων που τη λέγαν Ζωίτσα και που ήταν άπαντες ερωτευμένοι μαζί της. Άρα, επικίνδυνη
Το αμέσως επόμενο όμως είναι το γνωστό "Όλα για σένα κούκλα μου/Η ρουλέτα" (1947). Εδώ συναντάμε το στίχο, "σαν αρχόντισσα ντυμένη βρε τσιγγάνα, ξελογιάζεις με τα μάτια σου τα πλάνα", που αναφέρεται σε μιά γυναίκα που το παίζει. Για νά΄μαστε ξεκάθαροι, το τραγούδι είναι δηλωμένο σα σύνθεση και στίχοι του Στράτου Παγιουμτζή που το τραγουδάει κιόλας. Είναι όμως του Τσιτσάνη και το ξέρουν όλοι.
Ο Τσιτσάνης είχε, κι αυτό φαίνεται πολύ καθαρά στους στίχους του, ΚΑΙ μιά πολύ επιφυλακτική στάση απέναντι στις γυναίκες. Τιιι να κάνουμε;
Τό΄παιζε και λίγο μιά στο καρφί και μιά στο πέταλο. Ήταν κάθετα εναντίον τον "ινδικοφανών" τραγουδιών που είχαν κατακλύσει την Ελλάδα, ο ίδιος όμως έγραφε τραγούδια ΚΑΙ για αραπίνες...
Οι τσιγγάνες πάντως ήταν και είναι ένα ξένο σώμα. Άγνωστο. Κάνουν στράκες όμως και ξέρουν πως ν΄ανάβουν τον πόθο. Θυμάμαι τρεις που έρχονταν κάθε ξημερώματα στην πύλη μιάς ναυτικής βάσης στο Βοτανικό, χόρευαν και για ένα πενηντάρι έδειχναν τα γυμνά στήθη τους στους φρουρούς που ήταν σα ζαλισμένα κοτόπουλα και μάταια προσπαθούσαν να τις φέρουν πιό κοντά τους. Αυτές χοροπηδούσαν σα κατσίκια και μόλις τσέπωναν τα πενηντάρια και έδειχναν αυτό που υποσχέθηκαν, μη τις είδατε...
Με τις υγείες σας!
Αν θέλετε, ασημώστε και κάτι...
