Μιά φιλική απάντηση 

με αφορμή δυό απόψεις

για το Ρεμπέτικο

Οι άνθρωποι που αγαπούν το Ρεμπέτικο χωρίζονται, χονδρικά, σε δυό κατηγορίες.

1.   σ΄αυτούς που ψάχνουν, θέλουν να μάθουν, να γνωρίσουν, να παίξουν και να νιώσουν, κύρια να νιώσουν

και,

2.   σ΄αυτούς που για να πιστέψουν σ΄οτιδήποτε παρεμβαίνει κι εκφράζει γνώμες και απόψεις για τη Μυθολογία που έχει αναπτυχθεί, απαιτούν επιστημονικά κριτήρια και πονήματα, μπροστά στα οποία έχουν μάθει να στέκονται προσοχή.

Τί είναι ένα επιστημονικό πόνημα για το Ρεμπέτικο;

Προφανώς, μιά εργασία που ερευνά τα υπάρχοντα στοιχεία, τα συγκρίνει μεταξύ τους και με άλλα παρόμοιων παραδοσιακών μουσικών, τα εναποθέτει κάτω από μιά επιστημονική μεθοδολογία ή πολιτική ιδεολογία και εξάγει συμπεράσματα.

Μέχρι εδώ υπάρχουν δυό αδύνατα σημεία.

Ποιά επιστημονική μεθοδολογία και ποιά πολιτική ιδεολογία;

Επιπλέον, υπάρχει ακόμα ένας σημαντικός παράγων.

Το είδος του ανθρώπου που ερευνά, κατά πόσο παραδίνεται στην επιστημονική ή πολιτική μεθοδολογία ή ιδεολογία, κατά πόσο έχει ζήσει τη ζωή γενικότερα, πόσο έχει γνωρίσει, εκ του σύνεγγυς, το Ρεμπέτικο και πόσο κρατάει, στο δυνατό βαθμό, "ψυχρή και γαλήνια" απόσταση, χωρίς να χάνει την αισθαντικότητά του.

Μα, η αισθαντικότητα δεν έχει θέση μέσα σ΄επιστημονικά πονήματα, θα αντιτάξουν πολλοί. Το επιστημονικό πόνημα πιστεύεται πως πρέπει να είναι αντικειμενικό, ψυχρό και άτεγκτο στο ξεδίπλωμά του.

Ναι, αλλά το Ρεμπέτικο είναι μιά μουσική των αισθήσεων και όχι ένα κρύο αντικείμενο που μπορεί να πλησιαστεί και εξεταστεί μόνο επιστημονικά.

Ο παρακάτω μεγαλοφυής επιστήμων Stephen Hawking, 

γεννήθηκε το 1942. Σε ηλικία 20 χρονών πληροφορήθηκε ότι έπασχε από μιά ασθένεια του νευρομυικού συστήματος και ότι σύντομα θα πέθαινε. Ο άνθρωπος αυτός ζει και βασιλεύει και σοκάρει κάθε τόσο με τις γνώμες του. Τον αναφέρω γιατί η περοχή που ερευνά είναι το Διάστημα. Αν και δε πρόλαβε να έχει εμπειρία ζωής, δε συναντάει πρόβλημα γιατί το αντικείμενό του είναι ακόμα άγνωστο και βγάζει τα συμπεράσματά του με τη μελέτη και τη βοήθεια του άξιου μυαλού του. 

Μπορείτε να φανταστείτε μιά ανάλογη περίπτωση επιστήμονα που ερευνούσε το Ρεμπέτικο κλεισμένος στο σπίτι του και καθισμένος από τα είκοσί του χρόνια σε μιά αναπηρική πολυθρόνα;

Μιά παρένθεση.


Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν όταν μιλούσε σε όχι ακαδημαϊκούς κύκλους, γινόταν κατανοητός κι απ΄τον τελευταίο εργάτη.


Σ΄αντίθεση μ΄αυτό, θυμάμαι μιά απομαγνητοφωνημένη συζήτηση ανάμεσα σε τρεις Έλληνες διανοούμενους και το Γιώργο Βέλτσο που έπαιζε το ρόλο του εισηγητή. Τα θέματα και ο τρόπος που τα ακουμπούσαν οι τρεις ήταν κατανοητά. Μόλις ολοκληρωνόταν ένα θέμα αναλάμβανε ο Γ. Βέλτσος να το ανακεφαλαιώσει και συμπυκνώσει. Αποτέλεσμα, δε καταλάβαινα τίποτα και όχι μόνο αυτό αλλά, μ΄έκανε να αμφιβάλλω αν είχα καταλάβει σωστά αυτά που είχαν ειπωθεί προηγούμενα...

Δείγμα χειρισμού της γλώσσας από το Γιώργο Βέλτσο

H ποιητική είναι για μένα μια σωματολογία", καθώς "μόνο το λεπτεπίλεπτο σώμα του ποιητή είναι ικανό να εισπράξει όλους τους κραδασμούς και μπορεί να δεχθεί τη διαταρακτική δράση των παθών", λέει ο καθηγητής Γιώργος Βέλτσος. 

Και λίγη σάτυρα ...

Ακόμα, θυμάμαι το σχόλιο ενός πολύ έξυπνου λαϊκού ανθρώπου που δε πήγαινε σχεδόν ποτέ πιά στον κινηματογράφο, δέσμιος καθώς ήταν της τηλεόρασης. Τον πήραμε να δει το L.A. Confidential ( http://en.wikipedia.org/wiki/L.A._Confidential_(film) και όταν τον ρώτησα μετά πως του φάνηκε μου είπε, "δε καταλαβαίνω γιατί να δω πράγματα που ξέρω ότι συμβαίνουν καθημερινά"(...).

Ανασύρω μιά άλλη, πολύ συμπαθητική και σεμνή άποψη

"Εμ πώς θα γίνει τώρα;; Αυτές οι εστίες αντίστασης που υπάρχουν θα κονταροχτυπιούνται σε ελιτίστικες συζητήσεις για θα συνεισφέρουν στην- κοινή όλων-αγάπη;;; Και στο κάτω κάτω τα λέμε κατ'ιδίαν στο Βόλο, με ένα ποτήρι και δυό χορδές, να ανάβουν τα πνεύματα αλλά τουλάχιστον θα είναι πάνω στο "σκοπό" 

Αυτά και συγνώμη για το θάρρος, αλλά...."νέος", καταλαβαίνετε!!!"

Ναι, ίσως. Είναι ένα σχόλιο που θα μπορούσε να βιωθεί σαν απάντηση σ΄όλα αυτά που γράφτηκαν παραπάνω. Όμως, βρισκόμαστε στο 2010 και είναι ένα "τράβηγμα προς τα κάτω" και μιά ουτοπία το να μη παίρνουμε κάποιες άλλες οπτικές γωνίες κι όταν αυτό γίνεται να τις χαρακτηρίζουμε ελιτίστικες.

Χρησιμοποιώ τον όρο "θωρακικός" αντί του  "άνθρωπος της καρδιάς". Είσπραξα το σχόλιο,

"πόσες καρπαζές θα μάζωνε απ’ τον αλανιάρη Μάρκο αν του πέταγε: “γειά σου Μάρκο μου θωρακικέ!“;! "

Άραγε, τι θά΄λεγε ο Μάρκος αν άκουγε πως ο κόσμος του και κάποιος που τόλμησε να εκφέρει απόψεις, αντιμετωπίζεται έτσι;

"ο συγγραφέας παραθέτει τη γνώμη του για πρόσωπα και πράγματα, συνεπώς το πόνημα δεν είναι ουδέτερο και άρα μη-επιστημονικό (βλέπε πάνω), στα μέτρα πάντοτε ενός λεξικού" ;


Κατά την άποψή μου, λίγο ενδιαφέρουσες είναι οι συνεχώς ανακυκλούμενες συζητήσεις περί της καταγωγής της λέξης "ρεμπέτικο", ποιοί ακριβώς ήταν οι ρεμπέτες και κατά πόσο είναι γηγενές προϊόν ή είχε ανατολίτικες επήρρειες, όταν μιλάμε για πληθυσμούς των Οθωμανικών χρόνων που βρίσκονταν σε συνεχείς επιμειξίες.


Στην Ισπανία, η αντίστοιχη συζήτηση και έρευνα για την ακριβή καταγωγή του φλαμένκο οδηγήθηκε σε αδιέξοδα και σχεδόν εγκαταλείφθηκε.
Δε θέλω μ΄όλ΄αυτά να πω ότι είναι αναίτιες όλες αυτές οι συζητήσεις, φτάνει να μη καλύπτουν με κουρνιαχτό το όλο θέμα και δε μας αφήνουν να δούμε τίποτε άλλο.