Ο Έκτωρ,
ο Μάρκος Βαμβακάρης
και ο
Πρόδρομος Μουτάφογλου (Τσαουσάκης)

Μετά την απελευθέρωση, στους δρόμους της Θεσσαλονίκης. Ο Πρ. Τσαουσάκης, τέταρτος από αριστερά προς δεξιά.

Ένας απ’ τους πολλούς λόγους που ο Μάρκος Βαμβακάρης λατρεύεται (και του αξίζει!) είναι η αρρενωπότητά του. Σε μιά εποχή όπου το αντρικό ιδανικό μοντέλο διαφοροποιείται και εξ΄αυτού κλυδωνίζεται, η "πέτρινη" φιγούρα του Μάρκου αναδύεται ως μορφή Διός. Οι νεαρές ηλικίες έλκονται από τα "σκληρά" τραγούδια του (που δεν είναι καθόλου σκληρά αλλά παραπονιάρικα, τρυφερά και τραγούδια δήλωσης "αδυναμίας" απέναντι στο γυναικείο φύλο, άχετα αν το σάρωσε), από την τόλμη του στο μουσικό πεδίο, την ειλικρίνειά του, την έξυπνη απλότητα των τραγουδιών και των στίχων του, ακόμα και απ΄τη νεανική αυτοκαταστροφικότητά του που τους θυμίζει τη σημερινή δική τους. Oι "νοικοκυραίοι", οι "τρύπιοι άνθρωποι", οι γονείς, το κατεστημένο, τα κόματα, απορούν γιά μιά ακόμα φορά. Τς...τς...τς..., και ψάχνουν να βρούν απαντήσεις μέσα στα κολοκυθάκια... Δε καταλαβαίνουν, δε θέλουν να δουν ούτε να εμβαθύνουν. Όσο πιό βαθιά κατεβαίνει κανείς, τόσο και πιό πολύ ζέει... 


Η περιώνυμη μπαγιάτικη θεωρία ότι το κατεστημένο κάνει τα στραβά μάτια γιατί συμφέρει ο αποπροσανατολισμός των νέων γιά να κυβερνάνε ανενόχλητοι, είναι πιά ξεπερασμένη. Εκτός κι αν μιά Ελλάδα που δολοφονεί και μαχαιρώνει καθημερινά τον εαυτό της κι οι ίδιοι να ζουν μέσα στην οσμή και των δικών τους πτωμάτων, τους ικανοποιεί. Όταν, δηλαδή, ανεβάζουν το αυτόματο αδιαφανές τζάμι της κούρσας που τους οδηγεί στις πολυτελείς φωλιές τους και η δροσιά του airconditioning τους ναρκώνει, καθώς βρίσκονται σε κατάσταση διάλυσης και το ολόγραμμά τους μιλάει απανωτά στο κινητό...

Ας γυρίσουμε πάλι στην αρρενωπότητα. Η λέξη αυτή έχει αποδοθεί και στο νέο ύφος που εισήγαγε ο Μάρκος. Αυτό και μόνο αφήνει να εννοηθεί ότι η προηγούμενη σχολή, η Μικρασιάτικη, δεν ήταν αρκούντως αρρενωπή...

Μη νομίσεις, αναγνώστη/τρια, ότι μιλάω γιά το παρελθόν. Μιλάω γιά το παρόν και το μέλλον. Οι μονόλογοί μου είναι σύγχρονοι, ακόμα και μετα-σύγχρονοι...

Μιλάω γιά το πως έχουμε βιώσει, φορώντας παραμορφωτικούς φακούς, τις διαφορές ανάμεσα στα δύο ακραία διαφορετικά ανδρικά μοντέλα, του Έκτορα και του Αχιλλέα, του μεγαλοφυούς ποιητή που λεγόταν Όμηρος. Δε θα μπω σε λεπτομέρειες. Θα θυμίσω μόνο ότι στην Ιλιάδα βιώσαμε, παιδιόθεν, τον Αχιλλέα σα το διαχρονικό ελληνικό μοντέλο του ανδρισμού. Και ο Έκτωρ; Ο Έκτωρ ήταν από την "από κει μεριά", στους εχθρούς. Συμπαθέστατος μεν, εχθρός δε. Ξένος. 


Είναι άραγε τυχαίο που ο Όμηρος τοποθετεί τα συναισθήματα στους "από κει" και όχι στους "από δω"; Ο Έκτωρ μέσα στη σκληρή μοίρα που του έχει προδιαγραφεί (όπως άλλωστε και στον Αχιλλέα) βγάζει μαλακά συναισθήματα και φυσιολογικά, ανθρώπινα (βλ. ανδρικά) διλήμματα, χωρίς να παύει να είναι αρρενωπός. 
Η Ομηρική περιγραφή του Έκτορα μας έδωσε ένα παντοτινά σύγχρονο μοντέλο του σωστού και ειλικρινούς άντρα.

Στη "σκληρή" ανδρική παράταξη, στην αποστροφή των νέων αρσενικών γιά μαλακά συναισθήματα, τέτοια δε τους αγγίζουν. Η απόλυτη ανάγκη και προτεραιότητα είναι να πεισθούν οι ίδιοι και να πείσουν τον περίγυρό τους ότι είναι σιδερένιοι, "πραγματικοί" άντρες. Αν δούμε τα πράγματα μέσα απ΄ένα τέτοιο πρίσμα, ο τρόπος έκφρασης του έρωτα μέσα στα τραγούδια των Μικρασιατών περιέχει αφθονία μαλακών συναισθημάτων που η "αρρενωπή" στάση της Πειραιώτικης σχολής απώθησε. Έτζι ήταν. Όταν, λίγο αργότερα, άρχισε να κάνει αισθητή την παρουσία του ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Γ. Μητσάκης, ο Χιώτης και άλλοι, επειδή ήταν άνθρωποι με άλλη καταγωγή και άλλη ματιά, η στάση έγινε πιό ελαστική. Ο Τσιτσάνης, πανέξυπνος, εργατικός, αφοσιωμένος στο έργο του και επαγγελματίας, ανοίχτηκε σ΄όλα τα μήκη και πλάτη. Οι άλλοι δυό, επίσης. Ο Μάρκος παρέμεινε εκεί που ήταν, συνεπής. Δε μπόρεσε να πάει αλλού.

Οπωσδήποτε, ελπίζω ότι είναι κατανοητό και παραδεκτό ότι στις μέρες μας οι ανδρικοί ρόλοι δείχνουν να διαφοροποιούνται, λόγω εξωτερικών πιέσεων. Μη βρίσκοντας ακόμα ποιό θα είναι το επόμενο βήμα, δεν είναι παράξενη η "οχύρωση" πίσω από "σκληρά" πρότυπα. Οι άντρες του ΄30, του ΄40, ακόμα και του ΄50, δεν είχαν τέτοια προβλήματα.

Ας κάνω μιά ερώτηση κι ας την πετάξω στον αέρα.

Υπάρχει ένα τραγούδι του Β. Τσιτσάνη με τον τίτλο "Είμαι μιά δυστυχισμένη" (HMV 5000) που φονογραφήθηκε το 1952 με τον Πρόδρομο Τσαουσάκη. Το ίδιο τραγούδι είχε κυκλοφορήσει και με τη Μαρίκα Νίνου (δε ξέρω αν τό΄κανε πριν ή μετά τον Πρόδρομο). Οι στίχοι είναι οι παρακάτω:

Είμαι μιά δυστυχισμένη

Έφυγες και κάθε μέρα κλαίω και σ΄αναζητώ,

με τρων τα έρημα σοκάκια νομίζοντας πως θα σε βρω

Είμαι μιά δυστυχισμένη, μ΄έχει πνίξει η μοναξιά

το αισθανόμουν πως θα σε χάσω απ΄τη δική μου αγκαλιά

Έφυγες γλυκιά μ΄αγάπη, που να βρω παρηγοριά;

που να σταθώ, να ξαποστάσω την κουρασμένη μου καρδιά;

http://youtu.be/GDaoZgtXYOc

Το τραγούδι το διάλεξα γιατί είναι η μοναδική(;) περίπτωση όπου άντρας τραγουδιστής αποδίδει τραγούδι που είναι γραμένο γιά μιά γυναίκα και λέει το μοναδικό επίθετο που υπάρχει στους στίχους (δυστυχισμένη) όπως είναι. Αν το "είμαι μιά δυστυχισμένη" είχε αλλάξει σε "είμ΄ένας δυστυχισμένος", η ισορροπία του τραγουδιού δε θ΄άλλαζε στο ελάχιστο και οι υπόλοιποι στίχοι θα λειτουργούσαν σα να μιλάει ένας αρσενικός. Ωστόσο, ο βαρύμαγκας Πρόδρομος Τσαουσάκης ή Μουταφίδης δεν είχε κανένα πρόβλημα. Ήταν επαγγελματίας ο άνθρωπος και δε τον νοιάζαν τέτοιες σάχλες. Ήξερε τι ήταν και δε χρειαζόταν ούτε να προσθέσει, ούτε να κρύψει.

Η ερώτηση είναι: ποιός σημερινός νεο-ρεμπέτης θα τολμούσε να κάνει το ίδιο;

Άσε που το πολύ όμορφο αυτό τραγούδι είναι περασμένο στα αζήτητα, γιατί είναι τραγούδι που εκφράζει αδυναμία όταν τραγουδιέται από αρσενικό... Και το "Σκύλα μ΄έκανες και λειώνω" εκφράζει βαθύ έρωτα και αδυναμία, αλλά το "σκύλα" σκάζει σα βαρελότο και ο ήχος επικαλύπτει το "μ΄έκανες και λειώνω"...

http://youtu.be/DbH_EbfUoHA