Η έννοια της "παρηγοριάς" στο ρεμπέτικο (2)

"Εγώ δεν ήρθα εδώ απόψε να γλεντήσω, ήρθα μονάχα να παρηγορηθώ"

(στίχος από το τραγούδι του Β.Τσιτσάνη "Τσιγγάνε σπάσε το βιολί" (1949)

χασάπικο με τη Ρένα Στάμου και τον συνθέτη (HMV 2909)

Συνεχίζοντας γιά την έννοια της "παρηγοριάς", διαλέγω ένα τραγούδι όχι ρεμπέτικο αλλά παραδοσιακό. Είναι το "Απόψε με παντρεύουνε" (1936) HMV AO-2309 με τη Ρίτα Αμπατζή. Το τραγούδι είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού που λέμε χαρμολύπη. Οι στίχοι πιάνουν το θέμα μιάς τυπικής πράξης καταναγκασμού, ένα κορίτσι που το παντρεύουν με το ζόρι. Η ατμόσφαιρα που διαπνέει τη μελωδία είναι απ΄τις πιό κεφάτες και χαρούμενες στην ελληνική δισκογραφία της δεκαετίας του ΄30. Τα κλαρίνα λαλάνε μ΄εκείνο το δαιμονικό τρόπο που λαλούσαν εκείνη την εποχή (συγκρίνετε με τον ήχο που βγαίνει σε δημοτικά που γράφτηκαν μετά τον Εμφύλιο) και όλο το τραγούδι είναι φωτισμένο από ένα δυνατό ήλιο. Είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα παρηγορητικού τραγουδιού.



Οι άνθρωποι, όταν βρίσκονται σε γλέντι γιά να ξεσκάσουν, δεν ακούνε ούτε προσέχουν τα λόγια του τραγουδιού που παίζεται. Τα ξέρουν και δε τα προσέχουν γιατί ο ρυθμός τους παίρνει μέσα στη δίνη του και τους στροβιλίζει και, "έξω καρδιά!". Όμως ο νους έχει τις δικές του λειτουργίες. Τα λόγια και το περιεχόμενό τους μπαίνουν μέσα μας και προκαλούν διεργασίες. Είτε εκείνη τη στιγμή, μέσα στο χορό και το πανηγύρι, είτε το βράδυ αργά, μετά το γλέντ, όταν πέφτουμε στο κρεβάτι μεθυσμένοι/ες και βάζουμε το χέρι κάτω από το μαξιλάρι, πριν μας πάρει ο Ορφέας στην αγκαλιά του. Οι σκέψεις γράφονται πάνω στον καθρέφτη του νου. Και μέσα στον καθρέφτη μπορούμε να δούμε τον εαυτό μας, το αν εμείς παντρευτήκαμε αυτόν/ήν που πραγματικά θέλαμε Βλέπουμε κι άλλες φιγούρες σκιερές, γνωστών και φίλων, τις δικές τους περιπέτειες και μετά κατρακυλάμε στον ύπνο παρηγορημένοι/ες, με μιά γλυκόπικρη καραμέλα που λειώνει στο στόμα... 


Αυτή είναι η αίσθηση της παρηγοριάς που εννοούσα. Να οι απλοί και συνηθισμένοι στίχοι αυτού του τραγουδιού που ξεχειλίζει από ζωικούς χυμούς.

Απόψε με παντρεύουνε

Απόψε με παντρεύουνε κι έλα να σε φιλήσω,

δυό λόγια, φως μου, να σου πω, να σ΄αποχαιρετήσω

Έλα, να κλάψουμε μαζί, τη μοίρα την κακιά μας,

που μας χωρίζει ζωντανούς, δίχως το θέλημά μας

Να παντρευτώ δεν ήθελα και πάντα τους αρνιόμουν,

την άρρωστη τους έκανα και τους παραπονιόμουν

Η μάνα μου η άπονη, ένα πρωί στη βρύση,

γιά μένα λόγο έδωσε χωρίς να με ρωτήσει

Αχ, κακούργα μάνα!

Τα βράδια τώρα κάθομαι αντάμα με τον πόνο

εσένα συλογίζουμαι και κρυφομαραζώνω.