Η φωτογραφία είναι του φωτορεπόρτερ ΜΑΝΟΛΗ ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ, από το βιβλίο Η ΣΜΥΡΝΗ, εκδ. ΕΡΜΗΣ, Αθήνα 1979Ζωντοχήρος και ζωντόχηρος ο, θηλ. ζωντοχήρα, ουσ.(ερρ.) αυτός που έχει πάρει διαζύγιο και ζει η γυναίκα του (συνων. χωρισμένος, διαζευγμένος)
NEO ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΡΙΑΡΑ
Η τετράγωνη "αρσενική" εξήγηση της παραπάνω λέξης που είναι και η σημερινή τρέχουσα, σκοντάφτει αμέσως μόλις ακούσουμε, γιά παράδειγμα, το τραγούδι του Γιοβάν Τσαούς "Ελένη η ζωντοχήρα". Στην πρώτη στροφή το νόημα μπερδεύεται...
Η τετράγωνη "αρσενική" εξήγηση της παραπάνω λέξης που είναι και η σημερινή τρέχουσα, σκοντάφτει αμέσως μόλις ακούσουμε, γιά παράδειγμα, το τραγούδι του Γιοβάν Τσαούς "Ελένη η ζωντοχήρα". Στην πρώτη στροφή το νόημα μπερδεύεται...
"Η Ελέν΄η ζωντοχήρα, ντέρτι έχ΄η κακομοίρα,
ένα γέρο άντρα έχει, η καημένη δεν αντέχει..."
Είναι προφανές ότι αναφέρεται σε μιά γυναίκα πρόσφυγα που είναι ζωντοχήρα επειδή ο άντρας της έμεινε πίσω, στη Μικρασία. Ο γέρος άντρας είναι, προφανώς, κάποιος που έχει σχέσεις μαζί της και την ενισχύει οικονομικά.
Όταν έγινε η καταστροφή της Σμύρνης και είχε αποχωρήσει ο ελληνικός στρατός αφήνοντας τον κόσμο στην εκδικητική μανία των γειτόνων, η διαταγή ήταν ότι, οι άνδρες ανάμεσα στα 17 και 45 θα παρέμεναν στην Τουρκία γιά να ενταχθούν στα Τάγματα εργασίας που θα επιδιόρθωναν τις καταστροφές. Στην Ελλάδα ήρθαν, ουσιαστικά, γυναικόπαιδα και άνδρες άνω των 45, όταν η ηλικία αυτή θεωρούνταν μεγάλη εκείνη την εποχή.
Είναι χρήσιμο να έχουμε κατά νου ότι, ένα μεγάλο μέρος των γυναικών που ήρθαν δε θα τις χαρακτηρίζαμε σα χήρες αλλά ζωντοχήρες. Ήταν όλες αυτές που δεν ήξεραν αν και πότε ο άντρας τους θα αφηνόταν ή θα τό΄σκαγε και θα ερχόταν στην Ελλάδα (και οι περισσότεροι δε γύρισαν ποτέ). Kαι μόνο η γνώση αυτού του γεγονότος αρκεί γιά να ρίξει φως σε πολλές πλευρές των διλημμάτων που προέκυψαν. Οι γυναίκες αυτές δε διανοούνταν ή δε τολμούσαν να παντρευτούν, άρα απέμεναν οι ελεύθερες σκέψεις και κάποιου είδους "συμβίωση", πράγμα που θα έσυρε ποταμούς κριτικής εναντίον τους. Η ζωή στο μεταξύ περνούσε...
Αυτό, σε συνδυασμό με τη γενικότερη απελπισία και ιδεολογικό κονφούζιο της δεκαετίας του ΄30, απαντάει και εξηγεί, σε καθοριστικό βαθμό, τα διάφορα ρομαντικά συμπεράσματα περί ελευθερίας των "ρεμπετισσών", "ελεύθερων σχέσεων", ότι ήταν "εναντίον του στεφανιού" κλπ., κλπ.
Ας θυμόμαστε ακόμα ότι οι λέξεις χήρα και ζωντοχήρα συναντιούνται, στη συντριπτική πλειοψηφία, σε τραγούδια των Μικρασιατών και υποχωρούν στο πειραιώτικο ρεμπέτικο και στην Τσιτσανική εποχή.
Όταν έγινε η καταστροφή της Σμύρνης και είχε αποχωρήσει ο ελληνικός στρατός αφήνοντας τον κόσμο στην εκδικητική μανία των γειτόνων, η διαταγή ήταν ότι, οι άνδρες ανάμεσα στα 17 και 45 θα παρέμεναν στην Τουρκία γιά να ενταχθούν στα Τάγματα εργασίας που θα επιδιόρθωναν τις καταστροφές. Στην Ελλάδα ήρθαν, ουσιαστικά, γυναικόπαιδα και άνδρες άνω των 45, όταν η ηλικία αυτή θεωρούνταν μεγάλη εκείνη την εποχή.
Είναι χρήσιμο να έχουμε κατά νου ότι, ένα μεγάλο μέρος των γυναικών που ήρθαν δε θα τις χαρακτηρίζαμε σα χήρες αλλά ζωντοχήρες. Ήταν όλες αυτές που δεν ήξεραν αν και πότε ο άντρας τους θα αφηνόταν ή θα τό΄σκαγε και θα ερχόταν στην Ελλάδα (και οι περισσότεροι δε γύρισαν ποτέ). Kαι μόνο η γνώση αυτού του γεγονότος αρκεί γιά να ρίξει φως σε πολλές πλευρές των διλημμάτων που προέκυψαν. Οι γυναίκες αυτές δε διανοούνταν ή δε τολμούσαν να παντρευτούν, άρα απέμεναν οι ελεύθερες σκέψεις και κάποιου είδους "συμβίωση", πράγμα που θα έσυρε ποταμούς κριτικής εναντίον τους. Η ζωή στο μεταξύ περνούσε...
Αυτό, σε συνδυασμό με τη γενικότερη απελπισία και ιδεολογικό κονφούζιο της δεκαετίας του ΄30, απαντάει και εξηγεί, σε καθοριστικό βαθμό, τα διάφορα ρομαντικά συμπεράσματα περί ελευθερίας των "ρεμπετισσών", "ελεύθερων σχέσεων", ότι ήταν "εναντίον του στεφανιού" κλπ., κλπ.
Ας θυμόμαστε ακόμα ότι οι λέξεις χήρα και ζωντοχήρα συναντιούνται, στη συντριπτική πλειοψηφία, σε τραγούδια των Μικρασιατών και υποχωρούν στο πειραιώτικο ρεμπέτικο και στην Τσιτσανική εποχή.
