Rebetiko Co.
Πέμπτη 20 Ιανουαρίου 2011
Αυτός ο άνθρωπος, πέρα απ΄όσα έχουν χιλιογραφτεί, ήταν μιά πολύ ιδιαίτερη περίπτωση. Έκανε μιά κάθετη τομή στο Ρεμπέτικο χωρίς να το καλοξέρει. Έβγαλε κάτι τελείως δικό του, φρέσκο, νέο και απλό. Όχι μόνο μουσικά. Το σημαντικότερο, εξιστόρησε τα πάθη του, τις ατυχίες του, τη ζωή του. Δε τό΄κανε μόνο τότε στα τραγούδια, τό΄κανε κι όταν μίλησε αργότερα για τον εαυτό του. Έκανε αυτό που κανείς άλλος δε τόλμησε, τότε και τώρα. Τά΄βγαλε όλα στη φόρα. Όχι με απώτερους σκοπούς, μονάχα γιατί μιά μοναδική γλώσσα
είχε, αυτή την απλοϊκή της καρδιάς του.
Ίσως πολλοί να παραξενεύονται σήμερα που τόσοι νέοι τον λατρεύουν. Δεν είναι δα και τόσο συνηθισμένο νά΄χουν οι νέοι έναν ηλικιωμένο και μακαρίτη για ίνδαλμα.
Υπάρχει όμως ένα μυστικό που δε θίγεται.
Οι νέοι άνθρωποι, πριν τους πάρει η κατρακύλα, λατρεύουν την ειλικρίνεια. Αυτό είναι το μυστικό της περίπτωσης Μάρκου.
Κι ένα ακόμα. Ότι δεν ενέδωσε, δε πουλήθηκε, δε το γύρισε, δεν έγραψε "άλλα". Έμεινε ο ίδιος ως το τέλος. Και να ήθελε, δε θα μπορούσε. Γιατί μόνο μιά γλώσσα ήξερε, αυτή της καρδιάς του.
Τετάρτη 19 Ιανουαρίου 2011
Μιά βραδιά που άναψε
μιά αστραπή στο νου
και η κάθιδρη και εσπευσμένη
επιστροφή στη γνησιότητα
Το παρακάτω σημείωμα μπορεί να ακουστεί μαύρο, απαισιόδοξο. Το μαύρο όμως τ΄αγαπάω και απαισιόδοξος δεν είμαι. Ρεαλιστής, ναι.
Το παρακάτω σημείωμα μπορεί να εκπέμπει κούραση, στέγνωμα, άγγιγμα ορίων. Ούτε και περί αυτού όμως πρόκειται.
- Ε, περί τίνος πρόκειται, πες το, μας έσκασες...
Ε να, προέκυψε από ένα email ενός καινούριου "ηλεκτρονικού" φίλου, ενός μερκλή του Ρεμπέτικου που μου έγραψε, "ΜΑΚΑΡΙ ΝΑ ΜΕ ΒΟΗΘΗΣΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΚΟΥΡΑΣΤΙΚΗ Η ΜΟΝΑΞΙΑ ΤΟ ΘΕΛΩ ΕΔΩ ΕΙΜΑΙ.."
Δε ξέρω αν είσπραξα σωστά τη λέξη μοναξιά. Μού΄δωσε όμως ένα ερέθισμα γι αυτό που ακολουθεί.
Όπως έχω ξαναγράψει, το Ρεμπέτικο είναι ένας ανίατος βάκιλλος. Έτζι και σε πιάσει σωστά, δε σ΄εγκαταλείπει ποτέ! Άμα περάσουν όμως πολλά χρόνια και τού΄χεις αφιερώσει πολύ χρόνο, αν γράφεις γι αυτό ή, ας πούμε, αν ανεβάζεις το ένα μετά το άλλο τραγούδι στο Youtube, έρχονται στιγμές που αναρωτιέσαι,
"για στάσου, τώρα εγώ τι κάνω; Για ποιούς τα κάνω;
Εντάξει, για μένα πριν απ΄όλα. Χαρά μου δίνει, έκσταση
μου δίνει, θά΄πρεπε να φτάνει..."
Εμ, δε φτάνει...
Λες,
"η ζωή περνάει κι εγώ ψάχνω, φτιάχνω, κάνω. Γιατί; Αφού
η μουσική αυτή είναι πεθαμένη κι έτζι όπως τη συνεχίζουν δε μου λέει..
Γιατί λοιπόν; Για να μου λένε στο Fb ένα στεγνό"I like" ή "μπράβο,
είσαι και ο πρώτος";
Άρα, τί;
Αναπάντητα ερωτήματα.
Κι όμως...
(μετά από δυό ώρες)
Ανοίγω σελίδες ανθρώπων στο Fb που ζήτησαν φιλία ή που τους τη ζήτησα εγώ κι ο ένας ανελκυστήρας της καρδιάς μου γκρεμίζεται σε υπόγεια, κι ο άλλος φεύγει με φόρα προς τα πάνω, γυρεύοντας να σπάσει το κεφάλι μου να βγει έξω.
Βλέπω τραγούδια που επιλέγουν, βλέπω ανθρώπους κολλημένους (εκείνο βέβαια θά΄λεγαν εμένα κολλημένο...) σ΄αυτή την ατέλειωτη, την αδιέξοδη καψούρα (μιά λέξη που τη σιχαίνομαι), πότε "λαϊκότροπη" και πότε, δήθεν "ποιητικά έντεχνη" και λέω μέσα μου, ΦΤΑΑΑΝΕΙ, ΡΕ ΓΑΜΟΤΟ... Φτάνει αυτό το κλωθογύρισμα, το συνεχές ηλιθιογράφημα στα ίδια και τα ίδια. Όλοι οι άνθρωποι αγαπάνε, δεν είμαστε οι μόνοι. Αλλ΄αυτό το μίζερο που ξεκινάει απ΄τα τραγούδια για τις μανάδες, περνάει στη καψούρα και τελειώνει με ερείπια, είναι πιά μιά μούχλα.
Μα, και το Ρεμπέτικο ακριβώς το ίδιο δεν έκανε; Ναι, ακριβώς το ίδιο έκανε, την ίδια πορεία διέγραψε. Τότε όμως ήταν το 1930, το ΄40, το ΄50. Η ανάγκη για αγάπη είναι πάντα η ίδια αλλά τώρα είναι 2011 και πρέπει να αρθρωθούν και κάποια άλλα πράγματα.
Βέβαια, όλ΄αυτά είναι εκ του περισσού. Οι εταιρίες δίσκων κινούν το παιχνίδι πατώντας σε μια ανθρωπινη ανάγκη και το τραβούν ως εκεί που πάει με τραγούδια με ημερομηνία λήξεως για να ρολλάρει το χρήμα κλπ., κλπ...
Δεν είναι πιά καιρός να βγάλουμε απ΄τη ζωή μας όλους αυτούς τους δήθεν "πονεμένους/ες" με τις δήθεν "νταλκαδιάρικες" φωνές; Αρκετά δε πλούτισαν τραγουδώντας τα πάθη και τους πόνους μας;
Τελοσπάντων, για να μη μακρύνει κι άλλο αυτό το σημείωμα, ήθελα να πω ότι,
ακόμα μιά φορά επέστρεψα, κάθιδρος
και εσπευσμένα, στη γνησιότητα του
Ρεμπέτικου.
Σάββατο 15 Ιανουαρίου 2011
Όταν έχει πλεύσει κανείς για πολλά χρόνια μέσα στη θάλασσα του Ρεμπέτικου και δεν έχει "πνιγεί" ή "κολλήσει" στο βυθό του, περνάει από διάφορα στάδια, σαν: τον αρχικό τυφλό έρωτα, την τριβή και την εμβάθυνση στο υλικό, τη δημιουργία ερωτηματικών, επανατοποθετήσεων, επανακάμψεων και επαναφορών στον αρχικό έρωτα και τελικά, στην εδραιωμένη, ώριμη αγάπη που δε πρέπει να σημαίνει ακλόνητη πίστη σε αμετακίνητα συμπεράσματα.
Πέμπτη 13 Ιανουαρίου 2011
Πάλι γιά σένα, Γρηγοράκη Ασίκη...
Ας τονίσω ακόμα μιά φορά ότι το blog "Thorax and mind" φαίνεται, προφανώς, να ασχολείται μόνο με θέματα που αφορούν το ρεμπέτικο. Δεν είναι ακριβώς έτσι. Όλα τα θέματα ακουμπιούνται μ' ένα διαχρονικό τρόπο, όχι γιά λόγους στιλ αλλά γιατί υπάρχει η ακλόνητη πεποίθηση πως αυτός είναι ο σωστότερος τρόπος. Αλλιώς, ο πρώτος που πλήττει είμ' εγώ. Το αν βέβαια καταφέρνω να πείσω ότι πράγματα τελείως διαφορετικά μεταξύ τους, έχουν παρόλ' αυτά κοινά σημεία, είναι μιά άλλη ιστορία...Υπάρχει ένα πολύ ενδιαφέρον papper από τον Nicholas G. Pappas με τίτλο: Concepts of Greekness: The Recorded Music of Anatolian Greeks after 1922.
Αντιγράφω τρία αποσπάσματα γιά να στηρίξω επάνω τους το θέμα αυτού του γραφτού.
- "... rebetika have been the subject of scholarly study only in recent years and, even within Greece, are the refuge of only amateur musicologists. Even in these studies, there has been a tendency to concentrate on the so-called "Piraeus rebetika", which are perceived by many to be the genuine performances, the "rebetika high" of Gail Holst and others. For them, the music of the Anatolian refugees was merely a pubescent version of what was to follow, rather than a musical and cultural tradition in its own right".
- "...It shoulld be noted, however, that the drawing of conclusions from isolated recordings is not without its potential difficulties. One must always be vigilant concerning the fact that these recordings were created primarily for commercial profit an not to serve as a repository for eager historians to plough through in search of hidden meanings..."
- "... The sense of separateness was also reinforced by the attitudes adopted by the refugee performers toward their "rivals", the low-life, predominantly Piraeus manges with whom social interaction was inevitable despite their cultural differences. At once allies and competitors, the refugee community and the manges formed an uneasy relationship founded more upon their sense of social allienation and economic dislocation than on any intrinsic qualities they might have shared. The only exception to this was the music itself. It became the occasional bridge that permitted intercourse between two otherwise different communities. In fact, there is little doubt that a great deal about the local Piraeus community met with disfavor among the refugees. The level of criminality, in particular, among the manges appears to have been a factor that coused revulsion in some refugee ranks. This disdain is recorded in a number of contemporary songs composed after the refugees' arrival in Greece. Dalgas himself composed and sang the haunting "Το Μπαγλαμαδάκι σπάσε" in response to another attack, this time the savage upon a refugee youth in Kokkinia by two youths from Piraeus, apparently over a young girl originally from Smyrna. While the song expresses both grief and outrage at a senseless event, it also betrays the social divisions between these two communities, divisions that belied the apparent mutuality of their social interaction:
and then:
Απ' τις μαχαιριές αν γειάνει, βλάμηδες θα'ρθεί, Να σας εύρει, ρε νταήδες, και να ξηγηθεί...
Τhere were also more benigh but no less potent affirmations of the cultural differences between the two groups. These were based on a sort of cultural chauvinism within the refugee communities that stemmed from their broader, more eclectic cultural framework both before and after their exodus from Asia Minor..."
Επικεντρώνοντας στο απόσπασμα 2, συμφωνώ. Βασικά, είναι αμφισβητούμενη και πολύ ριψοκίνδυνη η μέθοδος εξαγωγής συμπερασμάτων από στίχους εμπορικών τραγουδιών. Όμως, πλείστα παραδείγματα δείχνουν ότι κάποιοι συνθέτες/στιχουργοί έλεγαν, είτε ανοιχτά κάποια πράγματα, όπως στο παραπάνω παράδειγμα του Νταλγκά, είτε έμμεσα. Ένα τέτοιο "έμμεσο" παράδειγμα θά'θελα να ανασύρω και, ταυτόχρονα, να προσπαθήσω να επιβεβαιώσω το απόσπασμα 3.
Αν προσέξει κανείς τους στίχους του συνθέτη Γρηγ. Ασίκη θα διακρίνει ότι αυτός ο Τουρκομερίτης, γλυκός και έξυπνος άνθρωπος, λειτουργούσε έχοντας γιά μπαϊράκι το συναίσθημά του. Οι στίχοι των τραγουδιών του απευθύνονται, κατά τη γνώμη μου, κατευθείαν στο προσφυγικό κοινό, είτε εξιστορώντας την κακή τους μοίρα, είτε πετώντας μπηχτές γιά τους "άλλους".
. Θα πάρω σα παράδειγμα το τραγούδι "Ο επαγγελματίας" (1932) Parlophone Ελλάδος B-21646 που έχει τους παρακάτω στίχους:
Για μερικά επαγγέλματα θέλω να σας μιλήσω/
πιστεύω να τα κρίνεται όσα κι αν σας ξηγήσω./
Μπακάλης είν' ακάθαρτος, μανάβης σεβνταλής
χασάπης είναι κουβαρντάς, ψαράς μα μερακλής.
Αυτοί οι γαλατάδες είναι και νερουλάδες/
βαφτίζουνε το γάλα και παίρνουνε παράδες./
Αν πεις γιά καρβουνιάρη κουμπάρος νά'ναι ακόμα, /
θα σου την φτιάξει μιά μορτιά στον πάτο όλο χώμα.
Και σε ταβέρνα όποιος πάει κρασί και γιά τηγάνι/
κι όταν σε βλέπουν πως μεθάς σου βάζουνε βιδάνι./
Μέσα στην μπύρα όποιος πάει γλέντι γιά να σπάσει/
ένα γκαρσόνι που κοιτά στο μπλοκ να του τη σκάσει.
Αυτοί οι τσαγκαράδες που στέκουνε παιδιά/
κι αν δεν πάρουν μπροστάντζα δεν πιάνουνε δουλειά/
κι όταν καθήσουν στο κρασί συνέχεια το πίνουν/
τότε μόνο σηκώνονται μόνο ψιλή σαν μείνουν.
Να δείτε στα κουρεία που παν τα κοριτσάκια/
οντουλασιόν να κάνουν τα'μορφα τους μαλλάκια/
είδα μπαρμπέρη μερακλή συζήτηση ν'ανοίγει/
σιγά-σιγά το χέρι του στο μάγουλο ν'αγγίζει.
Να ρίξετε και μιά ματιά και στους φραγκοραφτάδες/
μα πως κρυφοκοιτάζουνε κορίτσια με καλφάδες./
Αν πεις γιά οργανοπαίχτες που παίζουν τραγουδάκια/
κι όταν δεν πέφτουν τα λεφτά σας κάνουνε κολπάκια.
Ακούστε το τραγούδι :
Ομολογώ ότι οι παρακάτω παρατηρήσεις/σκέψεις βασίζονται στο ένστικτο και στο συναίσθημα, παρά σε χειροπιαστές αποδείξεις που είναι αδύνατο να υπάρξουν. Πιστεύω ότι το τραγούδι "Ο επαγγελματίας" είναι στην επιφάνειά του μόνο σκωπτικό, όπως έχει χαρακτηριστεί. Πιστεύω ότι οι "επαγγελματίες" στούς οποίους αναφέρεται είναι Ελλαδίτες και όχι πρόσφυγες. Δε μπορώ όμως να το αποδείξω, πέρα απ' το ν'αναφέρω πως κάποια απ' τα επαγγέλματα που αναφέρονται ήταν παραδοσιακά "κλειστά" και τροφοδοτούνταν από Έλληνες της επαρχίας, όπως το ότι οι γαλατάδες ήταν Ρουμελιώτες.
Πιστεύω πως ο Γρ. Ασίκης βγάζει δυναμικά ένα παράπονο γιά την πονηριά και την εκμετάλλευση - γνωστές, άλλωστε, συμπεριφορές της ελληνικής αγοράς - των συντοπιτών του. Κοντολογίς, πλέκει ένα αρνητικό "εγκώμιο" σ'όλα τα επαγγέλματα που αναφέρει, εκτός απ' τους χασαπάδες και τους ψαράδες, γιά τους οποίους όλα τα τραγούδια, μικρασιάτικα και ρεμπέτικα, έτρεφαν συμπάθεια.
Ένα άλλο τραγούδι με ανάλογη διάθεση, πάλι του Γρηγοράκη Ασίκη, είναι το "Προξενιά στον Γεώργο" (1931), με τους παρακάτω στίχους:
Σου βγήκε μιά προξενιά, Γεώργο μου, στη γειτονιά,
θέλεις γιά να παντρευτείς και να νοικοκυρευτείς/
σαν τη δεις, παιδάκι μου, πού'ναι όμορφη, γ
λυκειά, είναι λίγο και φτωχειά, έχει μερικά προικιά.
Έχει έξη κομπινεζόν κι άλλες τόσες νυχτικιές, όχι και πολύ βαριές, λίγο οικονομικές/
έχει έξη μαξιλάρια και σουτιέν από φουλάρια
κι άλλα δύο στρώματα με καλά παπλώματα.
Δυό κουβέρτες κεντητές, είναι και μεταξωτές,
έξη σεντονάκια, κάλτσες, μαντηλάκια/
να δεις, Γεώργο, την κουζίνα που τα έχει όλα φίνα, η φουφού και το καζάνι, δίπλα το τηγάνι.
- Άντε Γεώργο, φαγώθηκες. Κέρνα μας, λοιπόν!
Πούν' η στάχτη κι ο κουβάς, δίπλα του ο μαστραπάς,
είναι και νοικοκυρά, Γεώργο, να την αγαπάς/
σχάρα, σκούπα και φαράσι, προξενιά να μη χαλάσει,
μήπως άλλη σε γελάσει, Γεώργο μου, να σκάσει.
Θά'ρθεις πες, Γεωργάκι, στ' όμορφο Ελενάκι, δυό ...
κι όταν τη δεις, ξέρε το, θα τρελαθείς/
Θά'χεις και μιά πεθερά όμορφη, καλή, χρυσή,
θα σου κάνει και τα βίτσια κι ότι θες εσύ.
- Γειά σου Γρηγοράκη μου, γειά σου Ασίκη!
Nα και το τραγούδι
Απ' όσο γνωρίζω, μέσα από ένα δείγμα άνω των 10.000 τραγουδιών, υπάρχουν μόνο δύο παραδείγματα πικρής νύξης της οικονομικής κατάστασης των προσφύγων, σε σχέση με την προίκα. Το ένα είναι το πολύ όμορφο τραγούδι "Μαργαρίτα" του Στέλιου Χρυσίνη με τη Ρίτα Αμπατζή (βλ. http://www.elkibra-ritaabadzi.blogspot.com/) και το δεύτερο είναι του Γρ. Ασίκη. Τα ξεχωρίζω γιατί και τα δυό διαπνέονται από μιά "διακωμώδηση" της ανέχειας.
Tην πρώτη φορά που άκουσα το "Προξενιά στον Γεώργο" αντέδρασα αρνητικά, νιώθοντας ότι γελοιοποιεί μιά γυναίκα, απαριθμώντας τα υλικά "αξεσουάρ" της. Μετά όμως κατάλαβα ότι είχα άδικο. Η σπόντα του Ασίκη είναι μονάχα πιό έμμεση απ' αυτήν του Χρυσίνη.
Τελειώνοντας, επισημαίνω, ακόμα μιά φορά, ότι τα τραγούδια του δεν είναι μελαγχολικά, όπως νομίζεται. Είναι βέβαια προσωπικό θέμα και εσωτερική χημεία το τι νιώθει κανείς ακούγοντας κάποια τραγούδια. Στην περίπτωσή του πρόκειται απλώς γιά ένα συνθέτη πολύ διαφορετικό απ' τους άλλους. Κουβαλάει έντονα μουσικά βιώματα ανατολίτικων μουσικών που είναι "άβολες" γιά τα περισσότερα αυτιά.
Υπάρχουν, το νιώθω κι εγώ, κάποια τραγούδια του "δύσκολα". Όμως ο άνθρωπος ήταν ξεχειλισμένος από αγάπη, τρυφερότητα, εξυπνάδα, ζεστασιά και πηγαίο ταλέντο. Ας θυμηθούμε ότι άρχισε αργά με τη μουσική σαν επάγγελμα. Η δουλιά (με ιώτα) του ήταν άλλη. Θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς ότι μπήκε στη μουσική λόγω οικονομικών αναγκών. Αν κατάφερνε να συνεχίσει με τις κατασκευές κρεβατιών, μπορεί να έμενε γιά πάντα εκεί. Είχε κι ένα σωρό στόματα να θρέψει. Ευτυχώς, τα παράτησε τα κρεβάτια και φωνογράφησε περίπου 100 τραγούδια που ξεχωρίζουν έντονα. Αναγκάστηκε όμως νά'ρθει σε λάθος τόπο...
Θα πεθάνει το Ρεμπέτικο;
Το μηχανάκι επισκέψεων δείχνει πως το Thorax and Mind ξεπέρασε τις 60.000 επισκέψεις, αριθμός σχετικός.
Μέλημά μου ήταν και παραμένει, να μη κλειστώ μέσα στα στεγανά του Ρεμπέτικου, αλλά να το συνδέσω με άλλα, απρόβλεπτα τοπία και, κύρια, με το σήμερα και με το αύριο.
Εξομολογούμαι πως, παρακολουθώντας τι γίνεται και τι γράφεται γι αυτή τη μουσική, νιώθω ότι υπάρχει μιά στασιμότητα και περιστροφή γύρω απ΄τα ίδια θέματα. Το μόνο που φαίνεται να προχωράει είναι ότι όλο και νέα τραγούδια ανεβάζονται στο youtube από νέους μερακλήδες που το ψάχνουν, και το sealabs που όλο και προστίθενται νέα τραγουδια στ΄αρχεία του.
Ξέρετε εσείς κάτι άλλο που μου διαφεύγει;
Το νεανικό κοινό όμως είναι μεγάλο και συνεχώς ανανεώνεται. Οι αιτίες είναι πολλές και δεν είναι μόνο η μαγεία του Ρεμπέτικου που έλκει. ΟΜΩΣ, ούτε αυτό έχει μέλλον. Η μηχανή του θεάματος είναι πανίσχυρη και οι αντιστάσεις ολοένα και εξασθενούν. Ας μη κοροϊδευόμαστε...
Αν το Ρεμπέτικο είναι μιά αντίσταση, ας θυμηθούμε πως όλοι οι αντιστασιακοί καποτε κουράζονται και ενσωματώννται.
Άρα;
Άρα, χρειάζονται άνθρωποι με φαντασία και όχι μόνο ικανοί μουσικοί.
ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΜΙΑ ΝΕΑ ΤΑΙΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ, ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ!
Χρειάζεται εμβάθυνση, ν΄ακολουθεί κανείς την εποχή του και να αναπροσαρμόζει τους τρόπους μεταφοράς στο κοινό. Γιατί το κοινό είναι αλλοπαρμένο. Δεν ακούει πιά γιατί είναι τόσος ο βομβαρδισμός πολλαπλών μηνυμάτων που έχει ξεχάσει τι θα πει συγκεντρώνομαι, ακούω, μπαίνω σε έκσταση. πάνε απλώς να γλεντήσουν, να ξεδώσουν, να ξεχάσουν, να δραπετεύσουν.
Μιά κομπανία βλοσυρή ή χαζοχαρούμενη, χωρίς γνώση επικοινωνίας, χωρίς δυαντότητα λόγου, δε φτάνει. Φτάνει δηλαδή, αλλά έχει ημερομηνία λήξεως.
ΟΠΟΤΕ;
Τετάρτη 12 Ιανουαρίου 2011
Ξηγιόμαστε στα κουτουρού
ώσπου να μπούμε στην ψειρού...
ένας απλός και μεστός μάγκικος στίχος
με παντοτεινά σύγχρονες εφαρμογές
Υπάρχει ένας μακρύς κατάλογος Ρεμπέτικων τραγουδιών που, άμεσα ή έμμεσα, αναφέρονται στη φυλακή. Αυτά που αναφέρονται άμεσα είναι όλα θλιμένα, βαριά και με μελαγχολικούς στίχους.
Υπάρχει ΕΝΑ, ΜΟΝΑΔΙΚΟ, του Κωστή Μπέζου(;) που δεν ανήκε στη μαγκιά, όπου η φυλακή παρουσιάζεται σα παιχνιδάκι. Ο Κωστής ήταν ένας έξυπνος και ικανός μουσικός που έπαιξε με το θέμα της μαγκιάς και, προφανώς, δεν ήξερε τι εστι βερύκοκο...
Αν σας ενδιαφέρει γι αυτόν μπορείτε να διαβάσετε στο
Εγώ σας δίνω το τραγούδι του "Η φυλακή είναι σχολείο" (1931), τραγουδισμένο από τον ίδιο
και δυό από τα άλλα. Το πρώτο, ο "Φυλακισμένος" (1931) του Μικρασιάτη Γ. Δραγάτση (Ογδοντάκη) με τον Ζαχαρία Κασιμάτη,
και το δεύτερο, "Ο μελλοθάνατος" (1935) του Πολίτη Γρηγοράκη Ασίκη, τραγουδισμένο επίσης από τον ίδιο
ΥΓ. Αναγνωρίζω και καταλαβαίνω ότι το τραγούδι του Μπέζου είναι πιό ευκολοκατάπιωτο μουσικά. Όμως, κάθε τι που λάμπει δεν είναι χρυσός...
Σκληρό ή μαλακό; (2)
_____________
To ρεμπέτικο,
ο μαλακός και ο μαλάκας
Πάμε λοιπόν πίσω στο χρόνο. Μεταφέρω απόσπασμα από ένα πολύ σημαντικό γραπτό του Jean Pierre Vernant (http://el.wikipedia.org/wiki/Ζαν-Πιέρ_Βερνάν) με τίτλο : Γυναικείες μορφές του Θανάτου στην Αρχαία Ελλάδα".
Πριν το κάνω, ας θυμόμαστε ότι ως ουσιαστικό η λέξη μαλακία είναι Ιωνική και σημαίνει μαλακός. (βλ. http://el.wikipedia.org/wiki/Μαλάκας)
"...Τον νεκρό πιά Έκτορα ο Αχιλλέας τον ξεγυμνώνει από τ΄άρματά του, όπως συνηθιζόταν. Νάτος λοιπόν ο Έκτορας, πεσμένος στο χώμα, γυμνός, ξαρματωμένος-ξεγυμνωμένος, έτσι όπως είχε κάποια στιγμή σκεφτεί να παρουσιαστεί γιά ν΄αποφύγει τη δοκιμασία του αγώνα. Κι ο καθένας του δίνει και μιά κονταριά, λέγοντας στο διπλανό του:
Μαλακός είναι μιά λέξη που ταιριάζει σε γυναίκα ή σ΄έναν γυναικωτό".
Έτζι λοιπόν με το επίθετο μαλακός. Η λέξη συνεχίζει τη λεκιασμένη πορεία της και πολύ αργότερα, στη Καινή Διαθήκη όπου σημαίνει, θηλυπρεπής, κίναιδος, νέος που προορίζεται γιά ομοφυλοφιλική σχέση, παθητικό αρσενικό σε ομοφυλοφιλική σχέση κλπ.
Ώσπου φτάνουμε στις "πολιτισμένες" μέρες μας, όπου τα πράγματα σημαίνουν τα ίδια, απλά έχουμε στείλει τα βαρυμένα νοήματα στους παρακάτω ορόφους μας και αυτο-κοροϊδευόμαστε με διάφορες υποκρισίες...
Αν είσαι σήμερα μαλακός στην Ελλάδα, σε κατάπιε το μαύρο ποτάμι. Είσαι, θεωρείσαι και, τελικά, γίνεσαι θύμα. Πρέπει με το σπαθί ν΄ανοίγεις το δρόμο σου, αλλιώτικα σε καταβροχθίζουν. Δυστυχώς...
Έτζι, και μόνο που χρησιμοποιώ το χαρακτηρισμό μαλακό γιά το ρεμπέτικο, μπορεί να κάνει να με κοιτάζουν με λοξό βλέμμα. Αδιαφορώ όμως ολοκληρωτικά και υποστηρίζω την άποψή μου.
Αν σκεφτόμασταν, ποιοί από τους "ήρωες" του ρεμπέτικου θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν σα μαλακοί, θα ανάφερα τους
Πριν το κάνω, ας θυμόμαστε ότι ως ουσιαστικό η λέξη μαλακία είναι Ιωνική και σημαίνει μαλακός. (βλ. http://el.wikipedia.org/wiki/Μαλάκας)
"...Τον νεκρό πιά Έκτορα ο Αχιλλέας τον ξεγυμνώνει από τ΄άρματά του, όπως συνηθιζόταν. Νάτος λοιπόν ο Έκτορας, πεσμένος στο χώμα, γυμνός, ξαρματωμένος-ξεγυμνωμένος, έτσι όπως είχε κάποια στιγμή σκεφτεί να παρουσιαστεί γιά ν΄αποφύγει τη δοκιμασία του αγώνα. Κι ο καθένας του δίνει και μιά κονταριά, λέγοντας στο διπλανό του:
"Γιά δες, που αυτός εδώ ο Έκτορας είναι πιό
μαλακός στο άγγιγμα(μαλακώτερος αμφαφάασθαι)
από εκείνον που άναβε άσπλαχνα τη φλόγα στα καράβια μας"
(Ιλιάδα, Χ, 373-374)
(σημείωση δική μου - βάρβαρη και σκληρή πράξη ν΄ασεβείς πάνω στο σώμα ενός νεκρού. Η πράξη του Αχιλλέα, όσο σκληρή και νά΄τανε, βρίσκονταν μέσα στα πλαίσια της "λογικής" ενός μακροχρόνιου πολέμου που έπρεπε να πάρει τέλος, ρίχνοντας το ηθικό του αντίπαλου που έβλεπε το σώμα του καλύτερου πολεμιστή τους να εξευτελίζεται)
Μαλακός είναι μιά λέξη που ταιριάζει σε γυναίκα ή σ΄έναν γυναικωτό".
Έτζι λοιπόν με το επίθετο μαλακός. Η λέξη συνεχίζει τη λεκιασμένη πορεία της και πολύ αργότερα, στη Καινή Διαθήκη όπου σημαίνει, θηλυπρεπής, κίναιδος, νέος που προορίζεται γιά ομοφυλοφιλική σχέση, παθητικό αρσενικό σε ομοφυλοφιλική σχέση κλπ.
Ώσπου φτάνουμε στις "πολιτισμένες" μέρες μας, όπου τα πράγματα σημαίνουν τα ίδια, απλά έχουμε στείλει τα βαρυμένα νοήματα στους παρακάτω ορόφους μας και αυτο-κοροϊδευόμαστε με διάφορες υποκρισίες...
Αν είσαι σήμερα μαλακός στην Ελλάδα, σε κατάπιε το μαύρο ποτάμι. Είσαι, θεωρείσαι και, τελικά, γίνεσαι θύμα. Πρέπει με το σπαθί ν΄ανοίγεις το δρόμο σου, αλλιώτικα σε καταβροχθίζουν. Δυστυχώς...
Έτζι, και μόνο που χρησιμοποιώ το χαρακτηρισμό μαλακό γιά το ρεμπέτικο, μπορεί να κάνει να με κοιτάζουν με λοξό βλέμμα. Αδιαφορώ όμως ολοκληρωτικά και υποστηρίζω την άποψή μου.
Αν σκεφτόμασταν, ποιοί από τους "ήρωες" του ρεμπέτικου θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν σα μαλακοί, θα ανάφερα τους
Ανέστη Δελιά,
Γιάννη Λελάκη,
Σταύρο Τζουανάκο,
Δημ. Μπαρούση, Μπαρούς ή Λορέντζο
Κώστα Μασσέλο Νούρο
Μάρκο Βαμβακάρη(κι όμως...)
Τώρα όμως θά΄πρεπε να δώσω μιά εξήγηση και να πω τι εννοώ εγώ όταν χρησιμοποιώ τη λέξη μαλακός.
Μαλακός λοιπόν είναι γιά μένα ο ευαίσθητος,
ο αισθαντικός αρσενικός που κουβαλάει μιά
ήρεμη δύναμη μέσα του. Αφήνεται να δείχνει
τα συναισθήματά του, δε δειλιάζει να δείξει
τις αδυναμίες του, ξέρει να υποχωρεί, να
παραδέχεται τα λάθη του και αφήνει το συναίσθημα
να τον καθοδηγεί. Έχει όμως και τη άλλη πλευρά
έτοιμη, γι αυτούς/ές που θα πάνε να τον
εκμεταλλευτούν. Εκεί γίνεται ακάθεκτος. Βάζει
τα πράγματα στη θέση τους κα μετά, επιστρέφει
στην ηρεμία και στη δύναμη των συναισθημάτων,
δηλαδή στην καλή επαφή και καλή σχέση με τον
εαυτό του.
Με τη χιλιοτριμένη λέξη μαλάκας, δε θέλω ν΄ασχοληθώ. Την πετάω στα σκουπίδια...
Τρίτη 11 Ιανουαρίου 2011
Σοφίτσα Αμπατζή- Καρύβαλη
Aυτό το video είναι ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΝΟ γιά να δείτε τη Σοφίτσα Αμπατζή-Kαρίβαλη (τη Φωφίτσα, όπως την έλεγε ο Γ. Σκαρβέλης χαϊδευτικά, που την έβαλε στη δισκογραφία).
Nα και πως ήταν η φωνούλα της στην αυθεντική εκτέλεση του 1940, όταν η Φωφίτσα ήταν 23 χρονών:
Αυτή η γλυκειά γυναίκα, αδερφή του "θηρίου" Ρίτα Αμπατζή, ήταν "μες τα πόδια" μας ως τις 23 Οκτωβρίου 1995! (έφυγε στα 80 της) ... Απ΄ότι ξέρω, εκτός από μιά συνάντηση, το 1972, που είχε με τον Ηλία Πετρόπουλο (βλ. μεγάλο τόμο ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ, σελ.265)και το ντοκυμαντέρ της ΕΤ, άλλος κανείς δεν ασχολήθηκε να τη συναντήσει και να μιλήσει μαζί της. Κι όμως, αυτή η γυναίκα είχε κινηθεί και μέσα στη Μικρασιάτικη παράδοση και, κύρια, στο πειραιώτικο ρεμπέτικο. Πραγματικά κρίμα...
Τριγυρνούσε μέσα στις "πρόσφυγοι", όπως λέει η κακομοίρα, μπήκε μέσα στους μπουζουκανθρώπους, ήταν μαζί στις πρώτες επίσημες, "μυθικές" όπως τις ονομάζουν, εμφανίσεις της τετράδας. Είχε δουλέψει δίπλα στο Μάρκο, στα πρώτα του βήματα και θά΄χε ένα σωρό ενδιαφέροντα να πει. Φτάνει να την είχε πλησιάσει κάποιος, να τον ειχε εμπιστευτεί και να μη τις έθετε τις ίδιες, αέναα επαναλαμβανόμενες, στερεότυπες και, σχεδόν, ηλίθιες ερωτήσεις που θυμίζουν οπαδούς ποδοσφαιρικών ομάδων που ρωτάν γιά τα ειδωλά τους. Που όμως... Κι έτσι, έφυγε κι αυτό το θηλυκό πολύτιμο πουλί και μείναμε με τα ίδια, τα πολυμασημένα κι απ΄την ίδια μεριά ειδωμένα...
Ήμουν κι εγώ θύμα όλων αυτών που καταλογίζω σε άλλους. Άκουγα και τραγουδούσα γιά χρόνια το, ας πούμε, "Να γιατί γυρνώ μες την Αθήνα" και άλλα που υπάρχει η φωνή της, κι εγώ άκουγα μόνο τον αρσενικό τραγουδιστή. Η φωνή δίπλα του ήταν κάτι ΄"ασήμαντο",
"συμπληρωματικό", αδιάφορο...
Θεούλη μου, γιατί αργούμε τόσο πολύ να ξυπνήσουμε;...
Το πρώτο
και, ίσως,
το τελευταίο τραγούδι
της Φωφώς Καρύβαλη
__________________
Πιά δε με γελάς (1936)
K. Σκαρβέλη
http://www.speedyshare.com/files/28178439/PIA_DE_ME_GELAS.mp3
"Έλα λοιπόν, μη σκέφτεσαι" (1939)
μιά κουρασμένη Σοφίτσα, ίσως στο τελευταίο της τραγούδι
πριν σωπάσει για πάντα
Πέμπτη 6 Ιανουαρίου 2011
Εκλεκτά
http://www.speedyshare.com/files/26091608/TO_GINATI_BGAZEI_MATI_XIWTHS_BELLOU.mp3
://www.speedyshare.com/fileshttp/26093454/OTI_THELOYN_OI_GYNAIKES.mp3
http://www.speedyshare.com/files/26093582/MORTH_THELW.mp3
http://www.speedyshare.com/files/26093632/XOYZAM.mp3
http://www.speedyshare.com/files/26093683/SVARNIARA.mp3
http://www.speedyshare.com/files/26093749/NEA_XHRA.mp3
http://www.speedyshare.com/files/26094127/AN_EISAI_MANGAS_KAI_DAIS_PANDRA.mp3
http://www.speedyshare.com/files/26094414/ATRAIDHS_FINOS_MANES.mp3
http://www.speedyshare.com/files/26094650/OSA_XRONIA_KI_AN_PERASOUN_KALFOPOULOU.mp3
http://www.speedyshare.com/files/26094705/SAMBA_XIWTH.mp3
Τρίτη 4 Ιανουαρίου 2011
Η εικόνα
του
Thorax and Mind
H παραπάνω εικόνα που έφτιαξα και, τελικά, επέλεξα σα σήμα του Thorax and Mind είναι η πρώτη, και μοναδική ως τώρα, προσπάθεια μιάς αλλιώτικης εικαστικής προσέγγισης του Ρεμπέτικου. Δε το λέω για να καυχηθώ, έτζι είναι. Μπορεί να βιώνεται σα κουλτουριάρικη, "γκραντ γκινιόλ" όπως είπε ένας φίλος, ακατάληπτη. Απλά, δεν είμαστε συνηθισμένοι σε τέτοιες εικόνες.
Είναι μιά σειρά από τομείς στην Ελλάδα που κανείς δε προσπαθεί να τους αναβαθμίσει και τους έχουμε εγκαταλείψει έρμαιο διάφορων αεριτζήδων και ερασιτεχνών "εμπόρων" που χρηματίζουν στη πλάτη μας. Ο τομέας των αντικειμένων "λαϊκής τέχνης" για τους ξένους τουρίστες είναι ένας τέτοιος τομέας.
Η εικόνα είναι φτιαγμένη με την τεχνική του κολάζ. Δεκάδες μικρά, προσεκτικά κομένα και ταιριασμένα κομματάκια από φωτογραφίες ειδών υγιεινής, μόδας, επίπλων, υφασμάτων κλπ. Αυτό που θέλει είναι, να εικονογραφήσει την άποψη που έχω για το Ρεμπέτικο. Ότι το κοιτάμε απέξω και δε πάμε βαθύτερα. Έτζι, αυτή η εικόνα δείχνει το πρόσωπο ενός μάγκα (και όχι μόνο...) από μέσα, πίσω από τη μάσκα που φορούσαν καθημερινά.
Για να το πω πιό απλά, αυτό το πρόσωπο που είχε τη γενναιότητα να εκθέσει ο Μάρκος Βαμβακάρης στην αυτοβιογραφία του, όταν είχε φτάσει στα γεράματα. Τα τραύματα, τη μοναξιά, το αδιέξοδο.
Η πολιτεία δε νοιαζόταν ποτέ για το θέμα της αισθητικής παιδείας.
Οι έμποροι έχουν χαμηλή αισθητική παιδεία. διαλέγουν αυτό που τους αρέσει κι αυτό που πιστεύουν πως θα πουλήσει.
Το κοινό έχει κι αυτό χαμηλή αισθητική παιδεία και δεν ενοχλείται. Έτζι, έχουμε έναν επαναλαμβανόμενο και ανακυκλούμενο κυκεώνα κιτς που θα πάει, ως πού;
Ο Πλάτωνας έλεγε ότι οι Τέχνες δεν είναι η τάξη, αλλά η διάλυση της τάξης.
Κυριακή 2 Ιανουαρίου 2011
Όποιος γνώρισε τη φτώχεια
Η πιό αποτελεσματική άμυνα του ανθρώπου είναι η απόδραση, η αποστροφή του προσώπου ή του νου από τα δυσάρεστα. Άλλοι το λένε στρουθοκαμηλισμό. Παράξενο δεν είναι, αλλιώς δε τα καταφέρνει κανείς.
Αυτο τό΄χει καταλάβει καλά το σύστημα, τό΄χει πολλαπλασιάσει, τελειοποιήσει και εγκαθιδρύσει. "Σας προσφέρουμε τη συνεχή απόδραση". Οι μηχανές ψυχαγωγίας λειτουργούν μέρα νύχτα, σε φρενιασμένες ταχύτητες.
Καλά όλ΄αυτά. Όταν όμως μπαίνει κανείς στις περιοχές της έρευνας, της οποιασδήποτε έρευνας, δε γίνεται να αφήνεται σε τέτοιες διδικασίες του επιλέγειν κατά το δοκούν.
Ο Ηλίας Πετρόπουλος πρώτος στοιχειοθέτησε κάποιες τετράγωνες απόψεις για την "ομοταξία" των λεγόμενων ρεμπετών, περνώντας τη γραμμή ότι, οι ρεμπέτες απεχθάνονταν το χρήμα.
Βιαστική και επιπόλαιη άποψη, παρμένη από στίχους κάποιων τραγουδιών. Προφανώς είχε ξεχάσει τα δικά του νεανικά χρόνια όπου τα χρήματα είχαν, κατά κάποιο τρόπο, δευτερεύουσα σημασία μπροστά στη μαγεία του έρωτα, την παρεούλα, την ανακάλυψη του κόσμου κτρ.
Σα μερική απάντηση σ΄αυτό το επιχείρημα της απέχθειας απέναντι στο χρήμα, ένα τραγούδι του πολύτιμου χαμαιλέοντα Σπύρου Περιστέρη, από το 1951 και με τίτλο, "Όποιος γνώρισε τη φτώχεια" (Ο παλιάτσος), με τον Μπίνη, τη Χασκίλ και το μ. Χιώτη.
Ακούστε το προσεκτικά
και προσέξτε τους στίχους
Ένα τραγούδι που ποτέ δε θα το έπαιζε κάποιος,
ούτε σε μαγαζί,
ούτε σε παρέα,
αλλά ούτε και μόνος του...
Afthentikos
Τα Ρεμπέτικα είναι κάπως σα τα πουλιά. Τα βαριέται κανείς ποτέ τα πουλιά; Όχι. Κάποια όμως τραγούδια έχουν παιχτεί τόσο πολύ που φλομώνεις και λες,
αμαν χανούμ,
αμάν γιαβρούμ,
κάνε κουζούμ νισάφι...
Υπάρχουν όμως και πάρα πολλά που έχουν κάτι μέσα τους, που δε θαμπώνουν, που όλο και και κάτι καινούριο ανακαλύπτεις στο σώμα τους, που μένουν πάντα ζωντανά και σε μαχαιρώνουν κατάκαρδα. Το να τα βρεις αυτά τα τραγούδια θέλει αισθητήριο, καλό αυτί, ικανότητα, μπερμπαντιά.
Υπάρχει ένας, δεν είναι ο μοναδικός αλλ΄αυτός υπερέχει, που τό΄χει αυτό το μεράκι μέσα του. Σχεδόν ότι ανεβάζει στο youtube ή στη σελίδα του είναι διαμάντια πολυεδρικά που αστράφτουν.
Δοκιμάστε τον
στο