Κι όμως, το παρακάτω
αφορά το ρεμπέτικο...
Η ζωή της Σοφίτσας-Αμπατζή Καρύβαλη
Όταν πρωτόρθα στη Σουηδία, κουβαλούσα μαζί και το σύμπλεγμα απέναντι στους ξανθούς, ή καλύτερα στις ξανθιές. Δεν ήταν παράξενο. Θυμάμαι πως, μετά από δυό χρόνια, άρχισα να πλήττω τρομερά γιατί δεν έβλεπα πρόσωπα. Το βλέμμα χρειάζεται κάτι για να κρατηθεί πάνω σ΄ένα πρόσωπο. Όταν δεν υπάρχει αυτό το κάτι, γλυστράει και πέφτει κάτω. Δε ξέρω αν καταλαβαίνετε...
Μετά από δυό χρόνια λοιπόν, κατέβηκα στην Ελλάδα, μέσω Ιταλίας. Βρέθηκα στο Brindisi, αυτό που το λέγαμε... Βρινδήσιον στην Ελλάδα. Ααααχχχ, ανακούφιση. Είδα ξανά πρόσωπα. Κοντούς, χοντρές, ψηλόλιγνους, στηθαρούδες, απόλαυση σκέτη. Θυμόμουνα τις απολαυστικές ταινίες του Fellini με όλες τις περίεργες φυσιογνωμίες που χρησιμοποιούσε και ήξερα ότι οι "περίεργοι" στην όψη Ιταλοί και Ιταλίδες γίνονται μέλη ενός σωματείου που τους παραπέμπει για χρήση σε ταινίες, διαφημίσεις κλπ.
Πάει αυτό, πάμε αλλού τώρα.
Βρισκόμαστε στο 2010.
Ζούμε σ΄ένα κόσμο όπου η εμφάνιση είναι το παν. Η λατρεία της νεότητας, ει δυνατόν της αιώνιας νεότητας, επιβάλλεται παντού. Όχι μόνο αυτό, αυτό δεν είναι παράξενο. Το δυασάρεστο είναι ότι επιβάλλεται το σύμπλεγμα της ομορφιάς. Μα, θα πείτε, και πότε δεν υπήρχε; Σωστά, πάντα υπήρχε. Οι όμορφοι/όμορφες, ανάλογα με τα γούστα κάθε εποχής, είχαν πάντα ένα πάνω χέρι...
Πώπω, πολύ κείμενο για ένα μέσο αναγνώστη.
Ας πάρουμε μιά ανάσα κι ας δούμε μιά φωτογραφία ενός ανθρώπου που δεν έχει ελπίδες σ΄αυτό το μάταιο κόσμο...
φουκαρά μου...
Συνεχίζουμε;
Τώρα λοιπόν, σ΄ένα κόσμο που έχει χάσει αυγά και πασχάλια. τα πράγματα γίνονται επικίνδυνα, ιδιαίτερα με τα μοντέλα "ομορφιάς" που επιβάλλονται από διάφορες κατευθύνσεις στην εφευρετική και πολυμήχανη Δύση, δηλ. στις ΗΠΑ.
Ας πούμε, όλο και ογκούται ο αριθμός των Κινέζων γυναικών που κάνουν εγχείρηση στα μάτια τους για να πάρουν ένα "φυσιολογικό" σχήμα. Ας μη μιλήσουμε για τις χειρουργικές επεμβάσεις.
Δείτε αυτό!
Κι όχι μόνο αυτό. Το πρέπει της ομορφιάς επεκτείνεται τώρα και στο ποδόσφαιρο... Δείτε κι αυτό
και, κατηφορίστε στη σελίδα για να δείτε τη βαθμολογία της ελληνικής ομάδας. Οι πρώτοι βέβαια στη βαθμολογία είναι, ο μυώδης μπέμπης Ρονάλντο και ο συμπαθέστατος μπέμπης Κακά. Μάλλον γίνομαι κακός ή "όσα δε φτάνει η..." κλπ.
Απ΄την άλλη μεριά, ακόμα κι αν κάποια/ος δε τηρεί ακριβώς τις προδιαγραφές, αναλαμβάνουν τα media τα περαιτέρω. Οι δυό παρακάτω γυναίκες, για παράδειγμα, θεωρούνται ασυναγώνιστες...
Paris Hilton
Lady Gaga
Και τώρα, κυρίες και κύριοι, μπαίνουμε επιτέλους στο θέμα!
Αφού λοιπόν έτζι έχουν τα πράγματα, τι μανία είναι αυτή που με πιάνει και θέλω να σας μιλήσω γιά μιά τραγουδίστρια του παρελθόντος, του ρεμπέτικου, που δεν είχε και καμιά εξαιρετική φωνή, που δεν έκανε παρά λίγους δίσκους, που δεν ήταν όμορφη, που δεν έκανε κόλπα, που δεν...,δεν...,δεν..., Και επιπλέον, είχε και μιά αδελφή που ήταν άστρο.
H αναψηλάφηση στη ζωή της παρακάτω γυναίκας δε γίνεται για να περάσ΄η ώρα.
Οι άνθρωποι λησμονιούνται. Μεγαλώνουν, γίνεται θαμπό το περίγραμμά τους, κλείνονται στη σιωπή, συνήθως δε τους ρωτούμε, φτάνει η στιγμή που κλείνουν και τα μάτια τους και φεύγουν. Τί κάναν, πως αισθάνονταν, πως ζήσαν, δε μας ενδιαφέρει. κοιτάμε το δικό μας εαυτό, ξανακάνοντας, λίγο πολύ, τα ίδια ή παρόμοια. Όταν μεγαλώσουμε κι εμείς με τη σειρά μας, εγείρονται μέσα μας διαφόρων ειδών ερωτηματικά. Δε μπορούμε όμως να τ΄απαντήσουμε γιατί μας λείπουν οι πηγές.
Έτζι, το ψάξιμο για τη ζωή μιάς γυναίκας, έχει να κάνει και με μας. Έχει να κάνει με την ανθρώπινη μοίρα που επαναλαμβάνει τον εαυτό της...
Σας παρουσιάζω,
τη Σοφίτσα Αμπατζή - Καρίβαλη!
(1916- 23/10/1995) 80 χρονών
Να λοιπόν ένα κορίτσι (στ΄αριστερά), η Σοφίτσα Αμπατζή, με τη μητέρα της Στέλλα, τη θεία της Σοφία και τη Ρίτα στα δεξιά. Ο πατέρας αγνοείται, κατακρατήθηκε στη Μικρά Ασία, δε γύρισε ποτέ. Η φωτογραφία χρονολογείται από τον Ηλ. Πετρόπουλο στα 1926 με ερωτηματικό. Αν είναι έτζι, η Σοφία είναι 10 χρονών και η Ρίτα 23, παρόλο που δε της φαίνεται. Έχουν δηλαδή περάσει τέσσερα χρόνια από τότε που ήρθαν στην Ελλάδα.
Τί έκανε αυτό το κορίτσι μετά; Πήγε σχολείο, το τέλειωσε; Άγνωστο. Οι οικονομικές τους ανάγκες πρέπει να ήταν επιτακτικές, μ΄ότι αυτό συνεπάγεται. Κοιτάξτε τα φορέματα και των δυό κοριτσιών, από φτηνό ύφασμα και ραμένα στο σπίτι, όπως ήταν φυσικό εκείνο τον καιρό.
Ένα ταλαιπωρημένο κορίτσι, μικροκαμωμένο ασχημόπαπο, φτωχό και προσφυγάκι από πάνω. Μαύρη είν΄η νύχτα στα βουνά... Είχε μιά αδερφή φεγγαροπρόσωπη, όπως άλλωστε κι η ίδια και η μητέρα τους. Η Ρίτα είχε, από νωρίς, όμορφη φωνή, το ήξερε η οικογένεια. Δε θα ζήλευε η Σοφίτσα;
Αν πιστέψουμε τους δισκογραφικούς καταλόγους, τα δυό πρώτα τραγούδια της Ρίτας ήταν παραδοσιακά και χτυπήθηκαν το 1930, όταν η Ρίτα ήταν 27 χρονών, τέσσερα χρόνια αργότερα από την πιό πάνω οικογενειακή φωτογραφία.Ήταν τα,
Τι έχεις βλάμη κι αρρωσταίνεις
και,
Τα λερωμένα κι άπλυτα
Και στα δυό ακούγεται μιά φωνητικά σίγουρη Ρίτα και μπασμένη σ΄αυτό πού΄κανε. Όταν λέει "ωρέ, τα θαλασσοβρεμένα", στο δεύτερο τραγούδι, χοντραίνει και υγραίνει το σίγμα της (θαλασσchoβρεμένα) για να ικανοποιήσει το κοινό αυτού του παραδοσιακού τραγουδιού. Πώς ήταν τόσο έτοιμη; Χάρισμα ή είχε δοκιμάσει τη φωνή της εδώ κι εκεί; Την άκουσαν, μας λένε, κάποιοι ήδη πιασμένοι, ανάμεσά τους κι ο Νούρος και θα τη σύστησαν περαιτέρω.
Η Σοφίτσα το 1930 ήταν μόλις 14 χρονών.
Κάπως έχω την αίσθηση ότι τα δυό αυτά έξυπνα κορίτσια τράβηξαν συνειδητά διαφορετικούς δρόμους. Η Ρίτα, σα πιό παλιά, φαίνεται πως ένιωθε πολύ κοντά στους Σμυρνιούς συνθέτες και τραγουδιστές. Η Σοφία, πιό νέα, φαίνεται πως πλησίασε τους Πειραιώτες, το "νέο κύμα" της εποχής, κάνοντας ίσως όπως και πολλοί άλλοι νέοι και νέες θα έκαναν. Εννοώ, το πάρσιμο κάποιας απόστασης από τις βαρειές αναμνήσεις των δικών τους και τις μουσικές που τις θύμιζαν. Να ασπαστούν το καινούριο που ανέτελλε. Η φωνή της άλλωστε δε ταίριαζε ούτε για τα μικρασιάτικα, ούτε για τα παραδοσιακά. Λογικά πάλι, αναμετρώντας τις δυνάμεις της και τις αντικειμενικές συγκυρίες, μπορεί να είδε ότι δε την έπαιρνε για σόλο καριέρα. ΄Ετζι, γίνεται sidewoman, συνοδεύοντας το νέο άστρο της εποχής, το Μάρκο. Εκεί ταίριαξε μιά χαρά, έχοντας και τη βοήθεια της πλάτης του Κ. Σκαρβέλη που ήδη είχε αρχίσει να συνεργάζεται μαζί τους και του Σπύρου Περιστέρη που συνέστησε στο νεαρό Τσιτσάνη το δίδυμο Μάρκος-Καρίβαλη.
Η επόμενη φωτογραφία της είναι αχρονολόγητη. Απλώς σημειώνεται, σε νεανική ηλικία.
Σε ποιά ηλικία να βρίσκεται; Άγνωστο.Νά΄ναι μεταξύ 16 και 17 ; Κάτι τέτοιο. Φαίνεται να βρίσκεται στην εφηβεία της, τουλάχιστο. Αν είναι έτσι, η φωτογραφία αυτή πρέπει να τραβήχτηκε κάπου το 1932, γιατί στην παρακάτω,που χρονολογείται με ερωτηματικό 1936, φαίνεται πολύ αλλαγμένη.
Εδώ τη βλέπουμε (στ΄αριστερά) σε ηλικία 20 (;) χρονών, δίπλα στη κόρη της Ρίτας. Αν είναι σωστό, έτσι ήταν η Σοφία Αμπατζή όταν χτύπησε τα τα πέντε της πρώτα τραγούδια τα,
Να γιατί γυρνώ μες την Αθήνα (Β. Τσιτσάνη),
Ο πολυτεχνίτης (Μάρκου Βαμβακάρη)
Δε τονε θέλω μάννα μου (Μάρκου Βαμβακάρη)
Σα δεν ήξευρες (Παν. Τούντα)
Πιά δεν με γελάς (Κώστα Σκαρβέλη)
και έτσι ήταν ότανEίναι πιθανό πως το "Πιά δεν με γελάς" είναι ο πρώτος της δίσκος, γιατί η ίδια λέει σε συνέντευξη στις 12 Σεπτέμβρη του 72, "Ο Σκαρβέλης με πρωτόβγαλε στους δίσκους. Τον λέγανε παρατσούκλι Παστουρμά, γιατί ήτανε από την Κωσταντινούπολη. Ήτανε ένας μουσικοσυνθέτης καλός, καλός κιθαρίστας, πολύ καλός. Ήτανε κοντός, παχής, στο δικό μου μπόι, βέβαια, ήτανε, θεός σχωρέστον..."
Τελικά, χτύπησε οχτώ, συνολικά, τραγούδια μαζί με το Μάρκο.
Ήδη από το 1935, σε ηλικία 19 (;) χρονών, έχει παντρευτεί με τον Παντελή Καρίβαλη που τραγουδάει μαζί της στο τραγούδι "Σαν δεν ήξευρες", που είναι καταχωρημένο σα τραγούδι του Π. Τούντα, ενώ η Νταίζη Σταυροπούλου έχει πει στον Κ. Χατζηδουλή ότι ήταν του Ανέστη Δελιά, αλλά δε του άρεσε και το παράτησε στη τύχη του. Ο Τούντας βέβαια δεν έχασε την ευκαιρία...
Στις 20 Ιουνίου του 1936, ο Μάρκος ανοίγει την πρώτη δική του δουλιά, το μπαρ "Μάρκος" που θα έχει βραχύ βίο. Εκεί, μαζί του είναι ο Στράτος, ο Δελιάς, ο Μπάτης, ο Κώστας Καρβέλης αλλά και η Σοφίτσα, μόνο που δε την αναφέρει στις διηγήσεις του, ο αθεόφοβος...
Ούτε λόγος βέβαια για να εικονίζεται στην αφίσα. Μπορεί όμως και να μπήκε στο σχήμα αργότερα. Λογικά, ο Μάρκος θα την πήρε στο σχήμα επειδή έκρινε πως η φωνή του ταίριαζε με τη δική της κι επειδή του φάνηκε καλή η ιδέα νά΄χει και μιά γυναίκα στο πάλκο, πράγμα όχι και τόσο εύκολο. Μπορεί οι οικονομικές ανάγκες στα νέα κορίτσια νά΄ταν μεγάλες αλλά, πόσες θα τολμούσαν και πόσες θα τις άφηναν οι δικοί τους να μπουν μέσα σε τέτοια μαγαζιά όπου οι καυγάδες ήταν σε ημερήσια διάταξη; Η Σοφίτσα, η Φωφώ όπως την έλεγε ο προστατης της Κώστας Σκαρβέλης, το τόλμησε.
Με το Μάρκο θα χτυπήσει συνολικά οχτώ δίσκους και μετά, τέλος. Ο Μάρκος στρέφεται προς άλλες, όπως ήταν φυσικό. Δε ξανασυνεργάζεται μαζί της. Θα έχει και μιά μικρή συνεργασία με τον Β. Τσιτσάνη, έπειτα από υπόδειξη του Σπύρου Περιστέρη.
Το 1937 ο Παντελής Καρίβαλης της δίνει να πει το τραγούδι του "Πάντα το βράδυ έρχομαι". Αργότερα (πότε;), έχουν μαζί ένα καφενείο στη Νίκαια και εκείνο, όπως και τόσοι άλλλοι παρόμοια έκαναν, της επιβάλλει να σταματήσει το τραγούδι και τα πάρε-δώσε με την ταράφα. Ή αυτοί ή εγώ. Εσύ, Τέλος.
Την επόμενη φορά τη βλέπουμε στη φωτογραφία της επαγγελματικής της ταυτότητας που εκδόθηκε το Σεπτέμβριο του 1948. Τότε η Σοφία ήταν 32 χρονών. Προφανές είναι ότι φρόντισε να βάλει στην ταυτότητα μιά φωτογραφία καθόλου πρόσφατη, αυτή...
Ομολογουμένως, πολύ νόστιμη.
Πώς φαινόταν Η Σοφίτσα τον επόμενο χρόνο της έκδοσης της ταυτότητας; Έτσι.
33 χρονών και πολύ γλυκειά.
(20-10-1949)
Ένα χρόνο πριν (1948) χτύπησε το τελευταίο (;) της τραγούδι, την Παλιοχωρίτισσα, που είναι καταχωρημένο στο όνομά της.
39 χρονών
Κάποιο λάθος πρέπει να υπάρχει εδώ. Την κόρη της Ρίτας Αμπατζή, μετέπειτα Άννα Τσίπαρη, την έχουμε ξαναδεί σε παραπάνω φωτογραφία από το 1936. Δε γίνεται να έχουν περάσει 19 χρόνια και να τη ξαναβλέπουμε μικρή.
Νάτη εδώ, μαζί με μιά φίλη της κι ένα μικρό κοριτσάκι, στη παραλία της Θεσσαλονίκης. Προσέξτε τη φαρδιά ζώνη της φίλης της. Η οικογένεια Αμπατζή είχε έρθει πρώτα στη Θεσσαλονίκη μετά την Καταστροφή.
Η Σοφία Καρίβαλη με την ανηψιά της Άννα (κόρη της Ρίτας Αμπατζή) και κάποια φίλη, στην Θεσσαλονίκη (1955) - σημείωνε ο μπερδεμένος και φουριόζος Ηλίας Πετρόπουλος. |
Μετά απ΄αυτή τη φωτογραφία τελειώνουν τα νιάτα της Φωφώς Καρίβαλη.
|
Στα 1972 (όταν ήταν μόνο 56 χρονών μίλησε στον Ηλ. Πετρόπουλο που πήγε και τη βρήκε στο σπίτι της. Τα αποσπάσματα που δημοσίευσε ο Η.Π. θα τα βρείτε στο
Και, υπάρχουν και δυό videos στο Youtube, όπου μπορείτε να δείτε αυτή τη γλυκειά Σμυρνιά να τραγουδάει. Εκεί, λάμπει από χαρά η παλιά τραγουδίστρια, χαρά που τη θυμήθηκαν. Δείχνει το φτωχικό σπιτάκι της, μιλάει λίγο για τις "πρόσφυγοι" ή "πρόσφιγγες", όπως λέει και αναπολεί τα παλιά.
Δεν απομένει, αν αντέχετε, παρά η
Γιορτή των 5 Φεγγαριών
Έχε γειά, Φωφώ Αμπατζή
