Πρασατζήδες 
και λαχανάδες...( = πορτοφολάδες)

1842. Παρίσι. Κάτω από κάποια γέφυρα μαζεμένοι απόκληροι κάθε είδους κι ο "τσιρίμπασής" τους, εξασκούνται στο σούφρωμα πουγγιών. Μιά κρεμασμένη πάνινη κούκλα μ΄ένα σωρό κουδουνάκια. Πρέπει να βουτήξεις το πουγγί χωρίς ν΄ακουστεί ούτε ένα κουδουνάκι. Να γίνεις αλαφροχέρης.

Τις παραπάνω εικόνες από τα "ΚΛΑΣΣΙΚΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΑ" Η Παναγία των Παρισίων, τις είδα γιά πρώτη φορά στην ηλικία των 8 (;) και δε τις ξέχασα ποτέ.


Πριν από δύο χρόνια στην Αθήνα, είμαι μέσα στο λεωφορείο μαζί με μιά φίλη. Κάθομαι στο τελευταίο κάθισμα, δίπλα μου δυό νέα παιδιά. "Έχε το νου σου στο κινητό σου", της ψιθυρίζω, και κρατάω σφιχτά τη τσάντα μου. Όταν κατεβαίνουμε απ΄το τρόλευ, το πορτοφόλι μου έχει κάνει φτερά, μέσα απ΄τη τσάντα. Ένα πορτοφόλι χοντρό και μεγάλο με ότι θες μέσα, ακόμα και το διαβατήριο. Το απόγεμα θα πέταγα. όλα ήρθαν πάνω κάτω...


Μετά απ΄αυτό, με τι μούτρα να σας προτείνω ν΄ακούσετε το παρακάτω τραγούδι του Μανώλη Χρυσαφάκη ( http://rebetiko.sealabs.net/forum/viewtopic.php?t=513 ) "Πάνε γιά το πράσο" (12 Δεκεμβρίου1934) HMV AO 2204, βιολί Δ. Σέμσης, τραγούδι, η υπέροχη Ρίτα Αμπατζή; Οι "αξιοπρεπείς" άνθρωποι θα με κοιτάξουν με μισό μάτι...

Ορίστε, το τραγούδι:

http://www.fileden.com/files/2008/6/6/1947074/Pane%20gia%20to%20praso%20-%20Rita.mp3


Γιά να δούμε όμως κι αλλιώς το θέμα. Τί είναι ένας πορτοφολάς; Είναι ένας ανήθικος άνθρωπος που κλέβει τους συνανθρώπους του; Αν αρκεστούμε σ΄αυτή τη χριστιανική εξήγηση, το πράγμα πλαταίνει και καλύπτει ένα ευρύτατο πλέγμα "αξιοπρεπέστατων" ανθρώπων που κάνουν ακριβώς αυτό, μόνο που δε βάζουν το χέρι τους οι ίδιοι στη τσέπη μας. Χρησιμοποιούν άλλους, κομψότερους τρόπους γιά να μας αλαφρώσουν το πορτοφόλι. Μιλάω τώρα γιά εμπόρους (κατά κύριο λόγο), γιατρούς, εισαγωγείς αυτοκινήτων και, πάει λέγοντας. Τα παραδείγματα δεν έχουν τέλος.


Βέβαια, δε το πάω λάου-λάου να καθαγιάσω τους πορτοφολάδες. Το να σου πάρουν το πορτοφόλι είναι ένα χτύπημα κάτω απ΄τη κοιλιά. Δε σου παίρνουν μόνο τα λεφτά, αλλά και όλα τα άλλα πολύτιμα που έχεις. Και μόνο η διαδικασία, το τρέξιμο και οι χαμένες ώρες γιά να ξαναβγάλεις δημόσια έγγραφα κλπ,, αρκεί γιά να σε αφήσει άπνου. Δυστυχώς, η συνήθεια που υπήρχε στο σινάφι να κρατούν το χρήμα και να πετάν κάπου το πορτοφόλι με τα υπόλοιπα, τείνει να εκλείψει.


Όμως, οι πορτοφολάδες είναι λίγοι (ευτυχώς), ενώ οι "άλλοι" είναι πάμπολλοι. Όλη η κοινωνία είναι, λίγο-πολύ, αναμειγμένη στην κοροϊδία και στο αλάφρωμα του πορτοφολιού. Από χημικούς τροφίμων που εφευρίσκουν νέους τρόπους στο ψεύτισμα των συστατικών, από διαφημιστές, από φωτιστές των super markets που, με ειδικές λάμπες, κάνουν τα τρόφιμα να φαίνονται ελκυστικά, μέχρι...χάος.


Ε, τώρα που είπα λίγα, δε ντρέπομαι να κατεβάσω ένα ακόμα γλυκό τραγούδι, πάλι του Μ. Χρυσαφάκη, τραγουδισμένο από τη Ρόζα Εσκενάζι, με τίτλο "Ο καυγάς γιά το πετσί" ( = πορτοφόλι)

Εδώ είναι το τραγούδι :

http://www.fileden.com/files/2008/6/6/1947074/O%20kavgas%20gia%20to%20petsi%20-%20Roza%201934.mp3



Παραθέτω και τις λέξεις που μπορεί να αγνοείτε...

1. πρασατζής = πορτοφολάς
2. φερμάρω = κοιτάζω, κόβω κίνηση, ελέγχω, προσέχω, κρυφοκοιτάζω, ελλοχεύω, καραδοκώ, ορμάω, κάνω το πρώτο βήμα σε περίπτωση κλοπής : ” στον καθρέφτη όλο κοιτάζεις και μπανίζεις (βλ.λ.) και φερμάρεις ””εγώ πρώτος θα φερμάρω, Νότη, να σε αβαντάρω ” (βλ.λ.)2 απειλώ με όπλο, επιτίθεμαι, την πέφτω (σε κάποιον) : [#] α. « Είχαν γίνει πολλά τέτοια περιστατικά με Δόκιμους, όπως ακούγαμε, τους οποίους φέρμαραν οι κακοποιοί του Πειραιώς (!) ” / β. « - Αυτή τη στιγμή σ’ έχω φερμάρει μ’ ένα πιστόλι κάτω απ’ το τραπέζι…» (περιγραφή του Δ. Γκόγκου Μπαγιαντέρα – « Μπαγιαντέρας» , Χατζηδουλής Κ.)
3. αβαντάρω = (σ΄αυτή την περίπτωση) υποστηρίζω, κάνω πλάτες, καλύπτω κάποιον την ώρα της «δουλιάς» (πχ. διάρρηξη, κλέψιμο πορτοφολιού κλπ.)
4. φτιάχνω/στήνω μηχανή, [N]( = στήνω κόλπο)
5. ρέφα η, ουσ.[+] (απο τη γλώσσα των χαρτοπαικτών) μερτικό, προμήθεια απο παράνομο κέρδος
6. τούφα η, ουσ.[Α][N] φυλακή (βλ.λ.) : ”γιά (ή…) στην τούφα θα πεθάνω, για (ή...) εσένα θα ξεκάνω ” (βλ.λ.)πετάω στη τούφα, [+]( = χώνω στη φυλακή) : ” τα λαγονικά ( = αστυνομικοί της Δίωξης) αμίλητα σ’ αρπάνε και στην τούφα σε πετάνε”
7. πετσί το, ουσ.[Ν] δερμάτινο πορτοφόλι
   

* οι εξηγήσεις προέρχονται από το "Λεξικό του Ρεμπέτικου" που θα κυκλοφορήσει σύντομα