Ένα γράμμα για τα μουσικά πράγματα

ενάντια σε όλα, όλους/ες, ακόμα κι ενάντια σε μένα...

Θα μου πείτε, "εδώ η Ελλάδα είναι μ΄ανοιχτό το στόμα και δε ξέρει τι και πως θα πράξει. Για μουσική θα μιλάμε τώρα;"

Ναι, σωστά. Πέρα απ΄το ότι η μουσική παρηγοράει, κάνει κι άλλα πράγματα. Ανοίγει το μυαλό, όταν είναι ζωοφόρα. Γιατί και το μουσικό τοπίο στην Ελλάδα αντικατοπτρίζει το γενικότερο αδιέξοδο. Διακρίνεται, χοντρικά μιλώντας, από τυφλές αντιγραφές, στείρα νοσταλγία για πράγματα που έχουν περάσει και απέραντη μελαγχολία για την υπάρχουσα κατάσταση. 

Αν ανοίξετε σελίδες που παρουσιάζουν ελληνική μουσική θα δείτε τις γνωστές φίρμες που ανακυκλώνονται γερνώντας, και καινούριους/ες που κλαυθμηρίζουν, ρομαντζάροντας πάνω σε στερεότυπα μελαγχολικούς και αδιέξοδους στίχους. Ναι, και τί θα περίμενες, θα πει κανείς. Το αδιέξοδο καθρεφτίζεται στη μουσική. Μμμ, δεν ήταν πάντα έτζι. Η Αριστερά μας έμαθε να σκεφτόμαστε έτζι. Η δεκαετία του ΄30 ήταν φοβερά δύσκολη για τους Έλληνες, οι δυσκολίες όμως μόνο εν μέρει καθρεφτίζονταν στα τραγούδια.

Αδιέξοδο όμως δεν υπάρχει μόνο στην Ελλάδα. Δείτε την Ιρλανδία, τη Πορτογαλία, την ισχυρή Ισπανία (20% ανεργία), για να μη πιάσουμε τη βαριά ατμόσφαιρα στους Βαλκάνιους γείτονές μας. Για να μη μιλήσουμε για τα αδιέξοδα στην Αγγλία, τη Γαλλία, τις ΗΠΑ κλπ., της ίδιας αλλά και άλλης μορφής. Και τα αδιεξοδα βρίσκονται στην αρχή τους μόνο. Τί θα κάνουμε αργότερα; Θα στραφούμε στα ηπειρώτικα μοιργιολόγια;

Παράλληλα όμως με τα αδιέξοδα, στις περισσότερες χώρες παράγεται μουσική φρέσκια. Και λόγος νέος. Σ΄αυτό εμείς δε συμμετέχουμε -όπως και σε πολλά άλλα - με κανένα τρόπο.

Διαλέγω λοιπόν τρία τραγούδια.

1940. Το πρώτο, "Τα γλυκά σου τα ματάκια", του Μάρκου Βαμβακάρη, με τραγούδι από το Στράτο Παγιουμτζή και το Μανώλη Χιώτη. 

Φίνα η μελωδία, φίνες οι φωνές και απλούστατοι οι στίχοι, από ένα απλό αλλά πολύ προικισμένο Μάρκο.

http://www.speedyshare.com/files/26250293/Ta_wraia_sou_matakia-Pagioumtzhs-Xiwths_Bambakarhs_x40.mp3

Τραγούδι της καρδιάς

Τα γλυκά σου τα ματάκια

Τα ωραία σου ματάκια με τυλίξανε

και μ΄ανάψανε φωτιά

κι από τότε πιά, μικρό μου,

μου σκλαβώσαν την καρδιά

Τα γλυκά σου τα χειλάκια με μεθύσανε

και μου πήραν το μυαλό

κι έχω τώρα πιά το νου μου

στα χειλάκια π΄αγαπώ

Ντύνεσαι σα νά΄σαι κούκλα, με ξελόγιασες

και σ΄αγάπησα πολύ,

λαχταρώ την αγκαλιά σου

κι ένα μόνο σου φιλί.

Τα ξανθά σου τα μαλλάκια με πειράζουνε

και μου κάψαν την καρδιά

και δε ξέρω τι να κάνω

για να βρω παρηγοριά.

___

2010. Το δεύτερο, εβδομήντα χρόνια αργότερα. "Στα κίτρινα φώτα". Στίχοι: Λίνα Νικολακοπούλου Μουσική: Leonard Cohen, τραγουδάει η Βικτώρια Ταγκούλη.
Η Λίνα Νικολακοπούλου θεωρείται πολύ ικανή στιχουργός.

Τραγούδι της καρδιάς

Στα κίτρινα φώτα 

Όλο τ΄απόγεμα δεν είπα τίποτα,

σβήνω τα λόγια μου μ΄ένα τσιγάρο, 

έξω τα χρώματα σβήνουν και χάνονται,

κλείνω τα μάτια μου, ανάσα να πάρω.

Πώς βραδυάζει νωρίς, όλα εγώ, σα φινάλε γιορτής.

Το μπαλκόνι στενό, κάτω η πόλη μυρίζει

μοναξιά και καπνό.

Και μένω κάτω απ΄τα κίτρινα φώτα

στην πόλη που χώραγε πρώτα
τη φωνή σου να λέει, "σ΄αγαπώ".


Σ΄έχω χάσει μες τα κίτρινα φώτα,
στη πόλη που χώραγε πρώτα
τη φωνή σου να λέει, "σ΄αγαπώ".


Όλο τ΄απόγεμα σ΄ένα παράθυρο
και κάτω, αδιάφορα ο κόσμος περνά,
κάποιο ραδιόφωνο μόλις που ακούγεται,
δίχως φτερά η ζωή μου πού πάει;

2009. Το τρίτο, "Machine" της Regina Spector.

Τραγούδι της καρδιάς ή τραγούδι εγκεφαλικό;

Η μηχανή

Τα μάτια μου είναι πολυεστιακά,
τα χέρια μου είναι συνημμένα.
Στο μέλλον ζω,
στο προπολεμικό μου διαμέρισμα,
μετρώντας την καλή μου τύχη.
φίλους έχω σε πόστα υψηλά
και κάθε μέρα αναβαπτίζομαι,
όλα τα καλώδιά μου, χωρίς ίχνη


Αγκιστρωμένη στη μηχανή,
αγκιστρωμένη στη μηχανή,
σγκιστρωμένη στη μηχανή,
είμ΄αγκιστρωμένη, αγκιστρωμένη είμαι,
αγκιστρωμένη στη μηχανή,
αγκιστρωμένη στη μηχανή, 
αγκιστρωμένη στη μηχανή,
είμ΄αγκιστρωμένη,
αγκιστρωμένη στη μηχανή


Μαζεύω τις στιγμές μου
σε μι΄αλληλογραφία
με μιά ανώτερη δύναμη
που δεν έχει τη προοπτική μου,
δεν έχει τα οργανικά* μου
τα σφάλματά μου τα ζηλεύει.
Καθημερνά I´m downloaded*
κι είμαι κομάτι των μερών που μ΄απαρτίζουν


Αγκιστρωμένη στη μηχανή
αγκιστρωμένη στη μηχανή,
..............


Όλα είναι προμηθεύσιμα
άψογε καταναλωτή
σα κρίκος της υλιστικής προσφοράς
μακριά απ΄τα παγκόσμια προβλήματα
ζώντας στο προπολεμικό σου το διαμέρισμα
που σύντομα θα γίνει το μεταπολεμικό σου.
Κι έζησες στο μέλλον
και το μέλλον είν΄εδώ
το μέλλον είναι λαμπρό
το μέλλον είναι τώρα

οργανικά* : Η R.S. παίζει με τη λέξη organics που σημαίνει τις οργανικά παραγόμενες τροφές και, ίσως, αυτοσαρκάζει συνήθειές της.

I´m downloaded* : από τη γλώσσα των υπολογιστών. Δε το ερμήνευσα, αγνοώντας την ελληνική αντίστοιχη λέξη, αν υπάρχει.

Θα μπορούσε ένα ελληνικό τραγούδι σήμερα να έχει τέτοιους στίχους; Αμφιβάλλω. Γιατί όμως; Γιατί είναι δύσκολα τα νοήματά του; Δε θα το δεχόταν η δισκογραφική εταιρία; Γιατί; Επειδή ίσως να μη πουλούσε; Γιατί; Εμείς που είμαστε τόσο πολιτικοποιημένοι...

Η μετάφραση ήταν δύσκολη. Λιγότερο εξαιτίας προσωπικών δυσκολιών και περισσότερο επειδή η Regina Spector παίζει με τα πολλαπλά νοήματα των λέξεων. Οι στίχοι περιέχουν κριτική, αυτοσαρκασμό, ρεαλισμό, ελπίδα(;). Χρησιμοποιεί εκφράσεις και ρήματα της γλώσσας των υπολογιστών, απευθύνεται σε νεανικό κοινό και τα καταφέρνει περίφημα. Η ίδια είναι τριάντα χρονών και μεταφέρει τη δροσιά των 17 χρόνων. Ένα κορίτσι του σημερινού κόσμου, απίστευτα αγαπητή και με ειλικρινή επικοινωνία με το κοινό της. 

Χαρείτε την εδώ σε μιά ανοιχτή συναυλία της το 2007

Είναι διανοούμενη; Μπορεί. Σίγουρα διαβάζει και ψάχνει, χωρίς να το δείχνει.  Το σημαντικότερο, είναι πολύ έξυπνη, έχει πολύ ταλέντο και πατάει πάνω σε μιά στέρεη κλασσική παιδεία. Έχει κι ένα πρόσωπο κι ένα χαμόγελο που θυμίζει ανθισμένο κήπο.


Νιώσατε τι νεύρο έχει αυτό το τραγούδι και με πόση ελευθερία παίζει μαζί του η R.S.; Πόσο μακριά βρίσκεται απ΄τα κλειστά μάτια, τις συνεχείς καταβυθίσεις στον έρωτα, τη μελαγχολία και το στείρο ρομαντισμό των δικών μας πάνω στα ίδια και τα ίδια θέματα; 

Ακούστε την σε δυό ακόμα τραγούδια με ακίνητη εικόνα για να συγκεντρωθείτε στη ποιότητα της φωνής της

Genius next door





Man of a thousand faces



Δε μας χρειάζεται ένα τέτοιο ζωντανό, έξυπνο
και συνειδητοποιημένο κορίτσι;