Άντε ρε μόρτη, Πειραιώτη (2)

o M. Σκουλούδης στα δεξιά, με το μαντολίνο (1928) - αρχ. Η. Πετρόπουλου

περίπτωση αγαπητικού (1935;) - αρχ. Η. Πετρόπουλου

To τραγούδι "Άντε ρε μόρτη, Πειραιώτη" (1931;)(M.Σκουλούδη), ιδιαίτερα στην έκδοση με το Δ. Αραπάκη (μιά και υπάρχει μιά με το Νούρο και άλλη μιά με το Νταλκά), είναι ένα απ΄τα καλύτερα τραγούδια που γράφτηκαν τη δεκαετία του ΄30. Ο στιχουργός μας παρέχει διάφορες κωδικές πληροφορίες που οι "διανοούμενοι",ή οι ερευνητές με τα "λευκά γάντια" που σκαρφαλώνουν πάνω στα ίδια τους τα κεφάλια, αγωνίζονται να μας περιγράψουν. Το τραγούδι δίνει μιά άψογη σκιαγράφηση ενός "σωστού"μάγκα και της "λούμπας" που μέσα της κολυμπούσε.

Γιά όσους/ες μπαίνουν στη χρήσιμη σελίδα http://www.stixoi.info/stixoi.php?info=Lyrics&act=details&song_id=20441 γιά να βρουν στίχους τραγουδιών, θα ήθελα να επισημάνω ότι, πολύ συχνά, υπάρχουν λάθη. Αυτά οφείλονται, συνήθως, στη περιορισμένη καθαρότητα του υλικού απ΄όπου ανασύρθηκαν και, σε μικρότερη ή μεγαλύτερη άγνοια. Στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουν τους στίχους της έκδοσης του Νταλκά. Εστιάζω σε δύο λάθη που κάνουν καίριο κακό στην αντίληψη γιά το περιεχόμενο του τραγουδιού.

Το ένα λάθος βρίσκεται στην 5η στροφή όπου είναι σημειωμένο "γιά να δράσουνε, λεβέντη", ενώ στις δύο εκτελέσεις που έχω, οι Αραπάκης και Νούρος λένε, "Γειά χαρά σου, βρε λεβέντη". To ρ. δρω δεν απαντιέται σε κανένα απολύτως τραγούδι.

Το δεύτερο, στην 8η στροφή υπάρχει σημειωμένο, "το σαντουράκι σαν μου παίζει το ντουμ ντουμ". Το σωστό είναι, τουλάχιστο στην έκδοση με το Νούρο, "το μπουζουκάκι (σαντουράκι) σαν μου φύγει κι η ντουντού (= αγαπητικιά).

Δε θέλω να παρεξηγούμαι. Δεν είμαι η περίπτωση του ανθρώπου που βρήκε το αντικείμενο της υπόλοιπης ζωής του και το μετράει με το υποδεκάμετρο. Αγαπώ αυτή τη μουσική, μ΄ενδιαφέρει η σωστή φήμη της και, προσπαθώ να μην είμαι επιπόλαιος.

Σέβομαι πολύ αυτό το τραγούδι και πιστεύω ότι ο συνθέτης/στιχουργός Μ. Σκουλούδης έκανε πολύ καλή δουλιά (με ιώτα). Δε σκιαγραφεί έναν ψευτονταή αλλά ένα σωστό μάγκα. Αν είχε γράψει "γιά να δράσουμε, λεβέντη", εκτός απ΄το ότι το "δράσει" παραπέμπει σε "ταινίες δράσης" και είναι όρος που γαντζώθηκε στη γλώσσα μετά τον πόλεμο, θα έδινε την αίσθηση ότι περιγράφει ένα τύπο που πάει γυρεύοντας γιά καυγάδες, ενώ δεν είναι καθόλου αυτό.

Αν είχε γράψει "ντουμ-ντουμ", θα έδινε την εντύπωση ότι δεν έβρισκε την κατάλληλη λέξη και έβαλε μιά ηχομιμητική (σα το "νταρι-νταντρά"). Όχι. Τα νοήματά του είναι τελείως ζυγισμένα και ξεκάθαρα. Ο τύπος του μόρτη που περιγράφεται είναι, αυτός του ανθρώπου που δε θέλει να πειράζει κανέναν ("και άνθρωπο ποτέ μου δεν παραξηγάω"), αλλά δεν ανέχεται και να τον πειράζουν ("κι όποιος τον κάλο θα μου πατήσει, ούτε στιγμή σ΄αυτό τον κόσμο δε θα ζήσει").

Στο στίχο ("γι αυτό τα κάνω θάλασσα παντού, το σαντουράκι/μπουζουκάκι σαν μου φύγει κι η ντουντού"), η φράση "τα κάνω θάλασσα" δεν έχει τη σημερινή έννοια, αλλά την απώλεια ελέγχου΄, με τα γνωστά αποτελέσματα, τη μη παραδοχή της διακοπής του γλεντιού και την αποχώρηση της αγαπημένης.

Οι νέοι αρσενικοί θιασώτες του ρεμπέτικου που διακατέχονται απ΄την ανάγκη ν΄ακούνε και να λατρεύουν τραγούδια "σκληρά", "νταηλίδικα" και macho, μπορεί να βρουν την εκτέλεση με τον Αραπάκη νερόβραστη΄, μελλοδραματική και επιθεωρησιακή. Εκεί, σ΄αυτό ακριβώς το σημείο, βρίσκεται ο βασικός πυρήνας της παρεξήγησης του Μικρ.+ρεμπέτικου. Ότι δηλαδή, δεν είναι μιά μουσική που ορμάει μπροστά με προτεταμένα δίκοπα μαχαίρια, ένα στο κάθε χέρι. Έχοντας και διατηρώντας μιά τέτοια αντίληψη, πέφτουμε στο ίδιο επίπεδο με τους αντιδραστικούς πολέμιους αυτής της μουσικής, τοτινούς και τωρινούς, που δε καταλάβαιναν/καταλαβαίνουν γρυ. Τα μικρ+ρεμπέτικα έχουν και τέτοια τραγούδια αλλά, στην πλειοψηφία τους είναι τραγούδια "ενδοσκόπησης", μοναξιάς, εγκατάλειψης, παράπονου, τρυφεράδας. Όσοι δε μπορούν να το πιάσουν, χτίζουν τις βάσεις γιά να στηριχτεί η δική τους μοναξιά του νου. Δυστυχώς, αυτά τα πράγματα τα καταλαβαίνουμε, αν το κάνουμε ποτέ, όταν είναι πλέον αργά...