Το "Εγώ" και το "Αυτό"...

Ο Γιάννης Παπαϊωάννου ανήκε στη παλιά στόφα των τραγουδιστών. Κάποια στιγμή σηκώθηκε από το πάλκο, ενώ ο φίλος του ο Βασίλης Τσιτσάνης έμεινε μέχρι τέλους καθισμένος στην καρέκλα.

Μου αρέσει αυτό το κείμενο γιά την "Ασφάλεια του τραγουδιστή". Παλιά, όταν ήμουνα "φύλλο και φτερό" μέσα στη δίνη του ρεμπέτικου, μπορεί πάλι να με άγγιζε αλλά, πού καιρός γιά τέτοια... Τότε, αυτό που μετρούσε ήταν πως παίζει ο Μάρκος την τάδε πενιά, τι λέει ο τάδε στίχος κλπ.

Τα "ακαδημαϊκά" κείμενα, όταν είναι ώριμα και όταν αυτός που τα γράφει σκέφτεται αυτούς που τα διαβάζουν, είναι χρήσιμα γιατί "βάζουν τα πράμματα στη θέση τους", όπως έλεγε ο Γιάννης Παπαϊωάννου. Μπορεί να είναι πολύλογα (όπως είμαι κι εγώ), αλλά βάζουν τάξη. Όμως, είναι εκτεθειμένα σε κινδύνους και δυό απ΄αυτούς είναι:

α. να μη διαβαστούν

β. να πάρει το πάνω χέρι το "Εγώ" πάνω στο "Αυτό".

Το "Εγώ", στην περίπτωσή μας, είναι το να πέσει κανείς στην παγίδα του "εγώ βλέπω, καταλαβαίνω τι λάθος έχει γίνει και το κοινοποιώ). Το "Αυτό" είναι ο κοσμάκης. Ο κοσμάκης είναι το θύμα. Εγώ, βρήκα μιά σανίδα στο πέλαγο και σώθηκα. Ο κοσμάκης άγεται και φέρεται. Και έτσι είναι. Σε όλα όμως τα πράγματα στη ζωή υπάρχει ένα "γιατί", ένας ή πολλοί λόγοι. Αν πλησιάσουμε στο θέμα "αφήνω την καρέκλα του πάλκου και σηκώνομαι γιά να παίξω όρθιος", τα "γιατί" είναι πολλά. Το πιό απλό είναι ότι ο κοσμάκης, από τη μιά, έχει πάντα ανάγκη από μικρότερες ή μεγαλύτερες αλλαγές. Η ανάγκη αυτή γίνεται πολύ πιό έντονη όταν επέρχεται μιά κούραση από τα "παλιά", ιδιαίτερα όταν έχουμε μόλις βγει από μιά περιπέτεια προσωπική ή συλλογική. Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, ένας πόλεμος και στην περίπτωσή μας, ένας εμφύλιος. Ή και τίποτα απ΄όλ΄αυτά. Ξυπνάει κανείς ένα πρωί, το μυαλό ξελαμπικάρει και λέει "θέλω ν΄αλλάξω ζωή". Δεν έχει σημασία πόσο το βάζουμε στην πράξη, πόσο θα το καταφέρουμε. Το σήμα δόθηκε απ΄τον μέσα κόσμο μας.

Μιά αντίστοιχη διαδικασία περνάν οι "διακανονιστές", αυτοί που κρατάνε μιά εξουσία που έχει να κάνει με τη διασκέδαση των άλλων. Αν αυτοί δεν είναι καθηλωμένοι, πιάνουν στον αέρα το σήμα της κούρασης που εκπέμπεται απ΄τον κοσμάκη και προσφέρουν κάτι καινούριο που, εκτός των άλλων, θα τους φέρει και χρήματα στο μπαγιόκο τους. Αυτό το σήμα είχαν πιάσει οι, ας πούμε, Τσιτσάνης, Χιώτης, Παπαϊωάννου, Ζαμπέτας, και το βάλαν στην πράξη. Αυτό το σήμα δε μπόρεσαν να το πιάσουν οι άλλοι. Ήταν, όχι αναγκαστικά ηλικιακά αλλά ψυχολογικά, πολύ "βιδωμένοι" στην καρέκλα τους στη ζεστασιά του παλιού. Το νέο αίμα είναι πάντα αυτό που τραβάει τα πράγματα ΄"μπροστά". Μπορεί σ΄εμάς τώρα να μη μας αρέσει αλλά η ανάγκη της αλλαγής πλανιόταν στον αέρα και όλα τ΄άλλα είναι αδιάφορα.

Πιάνω τον εαυτό μου τον τελευταίο καιρό να βγαίνει απ΄τα γραφτά μου στα blogs μου μιά αηδία γιά την τότε και τη συνεχιζόμενη "εκδυτικοποίηση" της Ελλάδας. Είναι μιά παίδα, μιά τρύπα που πάω και πέφτω μέσα της. Τελείως κωμικό και ανεδαφικό. Η εκδυτικοποίηση είχε πολλές βαθιές αιτίες και, άσχετα αν οδήγησε και οδηγεί στην πλήρη αλλοτρίωση, περιέχει μέσα της μιά πλαστή αλλά Σειρηνοφόρα δροσερή φρεσκάδα που όλοι/ες τη "χρειάζονται". Η Δύση, με ότι εμπεριέχεται σ΄αυτή την έννοια, είναι κάτι αέναα μεταβαλλόμενο, μιά μηχανή που δουλεύει μέρα-νύχτα, κάτι ζωντανό, πάλλον, δημιουργικό, δαιμονικό, δύσκολο να του αντισταθείς, ακόμα και γιατί δεν υπάρχουν ορατές εναλλακτικές λύσεις. Το ν΄ασπαστεί κανείς μιά εξωτική θρησκεία, το να μπει κανείς γιά τα καλά μέσα στον κόσμο του "πεθαμένου" ρεμπέτικου και να κλείσει το καπάκι από πάνω του, δεν είναι λύση και, αμφίβολο κατά πόσο είναι και αντίσταση. Είναι απλά μιά προσωπική απόδραση, όπως απόδραση, απόλυτα φυσιολογική και υγιής, είναι η τρέλα. Και, τελικά, είναι μιά εύκολη λύση το να ζεί κανείς "Δυτικά" (μ΄ότι αυτό συνεπάγεται), να χρησιμοποιεί τις ανέσεις που παρέχει η κρεατομηχανή, με αντάλλαγμα την ψυχή, και να γκρινιάζει ή να εκστασιάζεται με τα γλυκάδια μιάς "στατικής" Ανατολής...

Παρόλ΄αυτά συνεχίζω, εγώ τουλάχιστο, αυτό το ενσυνείδητο ταξίδι μέσα στο ρεμπέτικο...